Owies powinien być nieodzownym składnikiem zdrowej diety nie tylko osób uprawiających różne formy sportu, między innymi z powodu obniżanie poziomu cholesterolu, regulacji profilu lipidowego krwi, co ma ogromne znaczenie w profilaktyce miażdżycy, którą należy zaliczyć do głównych przyczyn dysfunkcji seksualnych mężczyzny.
Kulturyści, biegacze, kolarze powinni spożywać węglowodany złożone przed i po treningu, aby utrzymać odpowiedni poziom cukru we krwi i wyrównać poziom glikogenu. Zaleca się, zatem spożywanie na śniadanie płatków owsianych z mlekiem.

Owies to ziarno rośliny z rodziny wiechlinowatych, z którego usunięto niejadalną łuskę. W każdej postaci-tradycyjny, błyskawiczny czy płatki owsiane – to owies pełnoziarnisty, gdyż podczas mielenia elementy ziarna zostają zachowane i bez względu na rodzaj produktu wszystkie zapewniają takie same ilości składników odżywczych. Z owsa wytwarza się szereg produktów, jak owies grubo cięty, płatki owiane zwykłe i błyskawiczne, mąkę owsianą oraz otręby.

Owies jest jednym z najstarszych zbóż uprawianych przez człowieka. Wielu naukowców sądzi, że roślina ta pochodzi z Eurazji i już 7000 lat p.n.e. wykorzystywana była w chińskiej kuchni. Do Europy została przywieziona z Azji około 1500 lat p.n.e. W Polsce pierwsze ślady owsa odnaleziono w Budziszynie podczas wykopalisk.

Ludowe porzekadło mówi; „kto czuje, że mógłby wyrwać drzewo z korzeniami i rozpiera go energia oraz tryska humorem, tego - kłuje owies ‘‘.Inne powiedzenie to- ‘’Owsianka czyni ludzi z żelaza ’’. Badania naukowe potwierdzają trafność tych porzekadeł. Stwierdzono, że żaden inny pokarm roślinny tak kompleksowo nie pokrywa zapotrzebowania na składniki odżywcze.

Spośród wszystkich zbóż owies jest nie tylko najbogatszy w białka, ale także posiada wyjątkowo korzystny zestaw niezbędnych aminokwasów w tym również – tryptofan. ( Ten niezbędny aminokwas jest używany przez mózg wraz z wieloma innymi minerałami do wytwarzania serotoniny, ( hormonu szczęścia) neuroprzekaźnika znajdującego się w mózgu. Zapobiega atakom lęku i depresji).
Należy spożywać owies z produktami mlecznymi a wówczas organizm otrzyma wszystkie niezbędne aminokwasy.

Równie istotna jest zawartość tłuszczów, a zwłaszcza udział kwasu linolowego, który należy do NNKT ( niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych). Niezbędne kwasy tłuszczowe chronią serce a 100 gramowa porcja owsa pokrywa 1/3 dziennego zapotrzebowania. Owies zawiera również lecytynę, która uelastycznia naczynia krwionośne, poprawia pamięć, wzmaga aktywność seksualną.
Charakteryzuje się optymalną kompozycję węglowodanów złożonych, skrobi i substancji balastowych, dostarczając stopniowo energii (.Jak wiadomo, węglowodany złożone są cennym źródłem energii. Są uwalniane stopniowo, co pozwala na regulację poziomu cukru we krwi). Owies dostarcza rozpuszczalnego i nierozpuszczalnego błonnika.

Błonnik nierozpuszczalny wspomaga pracę układu trawiennego, natomiast rozpuszczalny działa jak gąbka i usuwa cholesterol, co jest bardzo istotne, gdyż zapobiega to powstawaniu choroby wieńcowej.

Owies zawiera korzystne dla zdrowia ilości witaminy E, witaminy z grupy B oraz składniki mineralne jak; wapń, magnez, potas, cynk, żelazo selen, miedź mangan. Zawiera również roślinne substancje bioaktywne, wśród nich fitoestrogeny o powszechnie uznanym działaniu przeciwnowotworowym.

Ponadto alkaloidy (trigonellinę i aweninę) o działaniu uspakajającym i odprężającym. Jest jednym z najlepszych pokarmów dla ludzi zestresowanych i wyczerpanych.

Dzięki zrównoważonej kompozycji substancji odżywczych owies należy traktować, jako pożywienie wszechstronne. Potrawy przygotowywane z owsa poddawane są obróbce termicznej, są lekkostrawne i zawierają dużo rozpuszczalnych w wodzie, pęczniejących substancji balastowych. Eliminują one z organizmu szereg szkodliwych czynników chorobotwórczych.

Uważa się, że głównym składnikiem owsa obniżającym poziom cholesterolu jest rozpuszczalny składnik ziarna beta - glukan ( polisacharyd, jeden ze składników błonnika pokarmowego, stanowi składnik budulcowy ścian komórkowych zbóż)
Owies ma działanie przeciwzapalne w niektórych schorzeniach skóry, jak np. kontaktowe zapalenie skóry ( zwane egzemą). Przetwory z owsa zmniejszają ryzyko raka jelita grubego dzięki temu, że ułatwiają wypróżnienia, a więc wpływają korzystnie na uchyłki jelitowe żylaki odbyt. ( hemoroidy).

Spożywanie owsa i jego przetworów powoduje niewielkie obniżenie ciśnienia tętniczego we krwi i pomaga w stabilizacji poziomu cukru we krwi i insuliny, ( na długo przed wprowadzeniem insuliny do leczenia cukrzycy lekarze zalecali kuracje owsiane).
Lecznicze właściwości owsa;
- korzystny środek dla serca i naczyń.
- obniża poziom cholesterolu we krwi
- zawiera składniki działające przeciwnowotworowo
- pomaga zwalczyć stany zapalne skóry
- ułatwia wypróżnienia .

Owies należy do pokarmów androgenicznych, tzn. sprzyjających utrzymaniu lub przywróceniu prawidłowego poziomu androgenów i równowagi między androgenami a estrogenami w organizmie mężczyzny. Działa regulująco na poziom androgenów w organizmie mężczyzny. Podwyższa stężenie testosteronu w różnych mechanizmach, między innymi przez uwalnianie go z połączeń białkowych, jak również przez stymulację wydzielania hormonu LH, hormonu tropowego przysadki pobudzającego czynność hormonalną jąder.
Mistrzowie sportu, kulturyści cenią owies, jako wartościowe źródło siły. Dobrze zbilansowana dieta sportowców i propagatorów aktywnego trybu życia powinna zawierać produkty owsiane. Udział ich w diecie zwiększa wytrzymałość i sprawność fizyczną. Owies jest bardzo dobrym źródłem węglowodanów złożonych, które dostarczają stały, systematyczny dopływ energii. Są, zatem bardzo cenne dla kulturystów w przeciwieństwie do węglowodanów prostych, dostarczających energii w krótkim czasie( organizm człowieka, jak wiadomo, nie potrafi magazynować tej energii)

Poniżej wartość energetyczna i zawartość składników odżywczych w 100gr płatków owsianych.
- wartość energetyczna - 366 kcal, białko - 11, 6g, - tłuszcz - 7, 2g, węglowodany - 69, 3g, błonnik pokarmowy - 6, 9g, składniki mineralne; - potas-379mg, - wapń-54mg, fosfor, - 433mg, żelazo - 3, 9mg, magnez - 129mg, witamina E - 1, 8mg, B1 - 0, 46mg, B2 - 0, 151mg.

Jak widać płatki owsiane są produktem niskokalorycznym, o dużej zawartości białka, składników mineralnych i witamin, witaminy E i z grupy B itp. Należą do najzdrowszych produktów świata.
.Płatki owsiane najczęściej spożywa się z mlekiem, cukrem i owocami, np. rodzynkami i bananami.

Polecam bananową owsiankę. Sporządzanie jej jest proste. Jeśli korzystamy z płatków owsianych zwykłych to lepiej je wcześniej zalać odrobiną wrzącej wody i pozostawić na noc (w przypadku płatków błyskawicznych nie zachodzi taka potrzeb).Rano dolewa się gorącego mleka i podgrzewa na małym ogniu. Część banana rozgnieść na papkę i dodać do owsianki, (gotując do miękkości), a część pokroić w plastry. Podawać na gorąco z dodatkiem ewentualnie wiórek kokosowych i cukru.

Można płatki owsiane dodawać do mięsa, na klopsy i zrazy, a także do panierowania mięsa i ryb. Tradycyjnymi płatkami owsianymi i można zastąpić jedną trzecią mąki w przepisach na herbatniki, ciastka, naleśniki, chleb, ciastka kawowe itd.
Potrawy z płatków owsianych mają śluzowatą konsystencję, co sprawia, że działają osłaniająco na ściany żołądka i jelit. Zaleca się owsiankę pacjentom z chronicznym schorzeniem przewodu pokarmowego, przy owrzodzeniach żołądka i dwunastnicy itd.
Starożytni Grecy, jako pierwsi przygotowywali potrawę z owsa- owsiankę, a w Irlandii i w Szkocji jest wysoko ceniona i nadal jest podstawą rozmaitych owsianek i wypieków.

Przed wprowadzeniem ziemniaków potrawy z owsa w stanowiły podstawę wyżywienia Szkotów( na wyżynie szkockiej spośród zbóż najlepiej nadaje się owies). W Anglii do dzisiaj na śniadanie podaje się sycącą porcję, porridge, czyli owsianki przygotowanej z mleka i płatków owsianych.
Owsianka ma swoją europejską historię. Jest narodowym daniem Szkotów. Przygotowuje się ją z grubej mąki owsianej wody i soli i spożywa na śniadanie. Dawniej szkoccy pasterze gotowali owsiankę na cały tydzień i przechowywali w specjalnej’’ szufladzie’’, gdzie owsianka gęstniała. Wieczorem krajano na grube plastry i odsmażano. Potrawę spożywano na stojąco ze względu na szacunek dla niej i na bezpieczeństwo w trakcie posiłku. Ten zwyczaj wywodził się od średniowiecza, kiedy szkoccy górale chętnie chwytali za miecze. Z mąki owsianej wypiekano ciasta i typowe, tradycyjne szkockie herbatniki.

Owsianka to pokarm nasercowy, obniża poziom szkodliwego cholesterolu LDL o około 20%, podnosi poziom korzystnego cholesterolu HDL o około 15%.
W sklepach dostępne są mieszanki płatków ( muesli), które oprócz zdrowych składników zawierają dużo tłuszczów i cukru, dlatego zdrowsze są mieszanki przygotowane w domu wykonane z płatków, sezonowych świeżych owoców oraz mleka i jego przetworów.

Duży talerz owsianki z mlekiem, czy mieszanki domowej powinien na stałe znaleźć się w codziennym jadłospisie sportowców albo na śniadanie albo na kolację. Najlepiej rozłożyć spożywanie przetworów z owsa na cały dzień.

Myślę, że każdy z nas pragnie, aby rozpierała go energia, chce być pogodny, mieć dobry nastrój, tryskać humorem. Aby tak się stało nie zapominajmy o doskonałym produkcie, jakim jest owies. Wybranie odpowiedniej potrawy z owsa jest kwestią smaku i upodobań.
Autor: Maria Szustakowska – Chojnacka sierpień 2010 r.
Rej. 127./dietetyka – 8 /26.08.2010 r.
Ostatnia aktualizacja : 16.10.2010 r. godz. 09:42