Z DARIUSZEM PACAKIEM – twórcą literackim i śpiewakiem, łączącym pracę artystyczną z pasją i wytrwałością wędrowca, którego droga prowadziła przez doświadczanie nie tylko wielu zakątków ziemi, ale i wielu profesji, przy tym uprawiającym kulturystykę i piszącym o tym sporcie na stronie internetowej JWIP.PL, a także w literackich i naukowych publikatorach – rozmawia Jan Włodarek

Od zarania dziejów ludzkości wartości sportu a w szczególności siła i „wyrabianie” mięśni były różnie odbierane przez przemijające społeczeństwa, obecnie jest podobnie. Jak spostrzega Pan różnicę wartości estetycznych między światem artystów a współczesnym obliczem wyczynowej kulturystyki?
Jest to interesujące, iż w naszej rozmowie, która ma przecież w znacznej mierze dotyczyć kulturystyki, już na początku porusza Pan aspekt sztuki.
System wartości estetycznych występujących w świecie artystów – twórców kultury, różni się od tych występujących w kulturystyce. Ale światy wartości moralnych rządzących sztuką jak i sportem wydają się być niezwykle do siebie zbliżone. Jednak w okresie ostatnich 30 lat szczególnie silnie zaznacza się pewna rozbieżność – zwłaszcza pomiędzy szeroko rozumianym obszarem sztuki i ideami, jakich jest ona nośnikiem a środowiskiem wyczynowych kulturystów, koncentrujących się na kształtowaniu swojej sylwetki, paranormalnych mięśni, rozwijanych z pomocą różnych wspomagających środków. Ginie prawdziwy sens i „czystość” gry. Kreowany cel jest idiotyzmem, jest skierowany przeciwko człowiekowi!

Jest także kulturystyka rekreacyjna, powszechnie uprawiana. Ona w jakieś mierze współcześnie nawiązuje w kształtowaniu mięśni i sprawności fizycznej do pierwowzorów antycznej Grecji. Jest, więc bliższa rozwojowi duchowemu, moralnemu...
W świecie, czynnikiem napędzającym jego rozwój jest wzrost koniunktury. Do tego niezbędne są środki. Współczesna cywilizacja uznała, że jest nimi kapitał. Stąd też pewnie wyczynowy sport stał się zawodowym. Dlatego mamy profesjonalnych kulturystów. Czy w tym wypadku cel prowadzi dziś do zdrowia, czy do zysku ekonomiczengo w wielu działach gospodarki? Odpowiedź niesie dla humanisty pesymizm. To wielka szkoda, gdyż największym bogactwem jest człowiek... W człowieka mało inwestuje się, choć to on właśnie wytwarza budżet. Kulturystyka rekreacyjna globalnie nie przynosi zysku przeliczalnego na duże pieniądze. Mogłaby przynosić jednak ogromny profit dla społeczeństw, wychowując prężne, zdrowe pokolenia. A to już w finansach państwa przekłada się na ogromne pieniądze!
Oczywistym jest, że taka kulturystka jest dla każdego i że może mieć sztuką styczne płaszczyzny w kwestiach moralnych. Myślę, że w dużym stopniu nawiązuje do etyki i pojęcia piękna w sztuce. Wyrabia także wrażliwość na piękno ludzkiego ciała i plastyczną harmonię umięśnienia. W wielu przypadkach wywołuje u ćwiczącego zainteresowanie sportem i rzeźbą antyku.

Wykazuje Pan uniwersalizm ćwiczeń siłowych, nawiązując do roli jaką odgrywają one dziś w ramach rekreacji fizycznej XXI w. a jednocześnie sięga Pan do ich starożytnej genezy...
Rekreacja fizyczna, której elementem /zwłaszcza w Europie Zach./ jest kulturystyka dla każdego, tak jak to przewidział Ojciec tej formy ruchu w Polsce - Stanisław Zakrzewski, jawi się integralną częścią kultury fizycznej i służy zaspakajaniu potrzeb społeczeństwa choćby t.j. podnoszenie poziomu zdrowia, poszerzanie świadomości prawidłowego żywienia, higieny, ogólnie rozumianej estetyki, budowanie cech moralnych np. wytrwałości, sumienności, niezłomności a nawet odwagi cywilnej. Elementy kulturystyki występują w każdego rodzaju aktywności fizycznej, rehabilitacji oraz w każdym sporcie wyczynowym. Osoba, która czynnie zajmuje się kulturystyką jej pozytywne następstwa odczuwa dosłownie w każdej chwili życia.

I tak było kiedyś?
Jak było kiedyś w Polsce, Pan wie lepiej ode mnie. Jeśli zaś ten problem będziemy analizować w szerszych ramach, to wydaje się, że od niepamiętnych lat człowiek zwraca szczególną uwagę na osobnicze piękno, obojętnie, jakiego archetypu estetyki będzie ono dotyczyć. Obecnie, jednym z narzędzi kształtujących głównie tylko stronę fizyczną istoty ludzkiej, między innymi poprzez system body building, jest aktywność fizyczna ściśle związana z ideologią społeczeństw konsumpcyjnych. Inaczej ma się to w Azji, gdzie wciąż kultura fizyczna może ściśle wynikać z tradycji, filozofii lub religii.

To właśnie z taką kulturystyką, z systemem body building, jest Pan na co dzień?
Nie, nie z taką. „Moja” kulturystyka pomaga mi żyć. Jest styczna w kwestiach moralnych z brnięciem w sztuce. Także i ona niezmiennie od lat hartuje moją moralność. Niestety, nie ćwiczę systematycznie. Jak wspominałem kiedyś /„Jeśli kocha... to poczeka”, JWIP.PL, Dział: Historia/, wróciłem do czynnego jej uprawiania po 27. latach przerwy. Trenuje od dwóch do czterech razy w tygodniu. W zależności od przerwy aktywizuję swoje ciało ćwiczeniami wykonywanymi sumiennie lub z „przymrużeniem oka”, jak dziecko zaczynając kolejny raz od początku. Oczywiście, iż w ten sposób męczę swój charakter nakłaniający zawsze do... lenistwa.

Spostrzega Pan, że w kulturystyce nowoczesność kojarzy się jednak z tendencją do patologii ciała i umysłu?
Dostrzegam w pańskim pytaniu synonim walki pokoleń, "wojnę światów". Niestety tendecja, o której Pan wspomina, występuje - jak wydaje mi się - wszędzie - w każdej dziedzinie. Jednostka nie zdaje sobie sprawy jak bardzo jest manipulowana, niewolona wewnętrzenie. Dziś jest to inny rodzaj sterowania niż ten znany polskiemu społeczeństwu z okresu władzy ludowej. A w kulturystyce? Praktycznie nie zaobserwowałem ćwiczącego, który by nie używał choćby płynów izotonicznych. A to jest i tak najmniejsze zło. Pozerzy z tatuażami, rujnujący swe zdrowie, „brojlery” na wielką lub na małą skalę, własnym wysiłkiem doprowadzają się do kalectwa. Rozliczenie czeka w przyszłości.

Ale patologia już jest widoczna?
Skoro za własne pieniądze kupują swą śmierć, to odpowiedź jest jednoznaczna. Nie można ich nazwać sportowcami, ani też osobami uprawiającymi rekreacyjną kulturystykę. Wg. mej opinii tych osobników ćwiczących sprzętem kulturystycznym, wykonujących ćwiczenia kulturystyczne, nie należy kwalifikować do noszenia miana kulturysty a ich ćwiczeń - do miana treningu. Oni działają na szkodę nie tylko swego zdrowia ale i na szkodę idei, moralności, na szkodę środowiska atletów. Określenie: sportowiec, kryje w sobie pewien szanowany etos, wypracowany wraz z tradycjami! Rodzi się więc pytanie: czy to społeczeństwo trzeba winić, czy raczej tych którzy świadomie kreują analfabetyzm moralny, duchowy, intelektualny?

Jak wynika z definicji sportu taki stan jest patologią, więc nawiązując do pańskiej wypowiedzi patologię należy zwalczać?
Czy da się zawrócić kijem rzekę?! Czy można zawrócić bieg cywilizacji? Wiele organizacji próbuje powstrzymać galopującą dewastację na różnych płaszczyznach. Rezultaty są znikome! Regres widać nawet w siłowniach „dla każdego”. Ich wyposażenie jest coraz bogatsze, nowocześniejsze- a pojmowanie zasad treningowych, postępy w rozwoju sportowym - coraz mniejsze. Uważam, że już nastał czas, aby zastanowić się poważnie, dokąd zmierza kulturystyka szczególnie w stosunku do młodzieży zapatrzonej w slogany reklamowe. W szkołach podstawowych gabinety lekarskie zlikwidowano. Wady postawy i otyłość dzieci są już „normą”. Aktywności fizycznej nie wpaja się dzieciom. Rozumiem, że w tym aspekcie już ,,jesteśmy w Europie”! Czego mamy spodziewać się za kilka lat, nie tylko w pojmowaniu i realizacji sportu? W tym miejscu silnie akcentuję, że nie interesują mnie ogólnie przyjęte opinie i oceny, kreowane przez komercjonalizm, konsumpcję, a przede wszystkim przez polityków.

Można pomyśleć, że jest Pan wrogiem tego, co człowiekowi starają się wmówić krajowe i międzynarodowe korporacje lub całkiem małe firmy, namawiając do nabycia nie zawsze zdrowych i przydatnych produktów?
Oczywiście! Ale w największym stopniu winię polityków za świadome dopuszczanie korupcji w światowym marketingu oraz za kreowanie z premedytacją tendencji spadkowej społeczeństw. Czy należy daleko szukać? Z drugiej zaś strony niech każdy szuka winy w sobie samym. Każdy ma wybór, każdy ma możliwość poznania, każdy ma wolną wolę. Problem tkwi w chęci dokonania wysiłku, w odwadze szukania innej drogi niż ogólnie przyjęta, w pragnieniu zgłębiana źródeł, w niezłomności dokonywania swego rozwoju.


Ćwiczy Pan w luksusowych warunkach dla zdrowia, otoczony nowoczesnym sprzętem treningowym i produktami wspomagającymi zalecanymi przez kolorowe czasopisma dla kulturystów łatwo, więc iść na "skróty' i spożywać farmaceutyki na „szybkie mięśnie”?
Tak, w moim otoczeniu jest również sporo sklepów z pięknie opakowanymi suplementami i różnymi odżywkami dla uprawiających sport, nie tylko siłowy. Są w nich m.in. produkty także dla starszych ludzi, dla mających problemy z otyłością. Te sklepy wydają drukiem bogato ilustrowane katalogi, a sprzedawcy namawiają do zakupu. To są wspaniałe bodzice do nabywania chemikaliów, a nie są one bynajmniej tanie. Jakość porad jest na niskim poziomie. Pośród setek preparatów jest bardzo trudnym znalezienie takiego, któryby nie był szkodliwy dla zdrowia!

Ale są tacy, którzy znajdują…
Tak, są różni nabywcy. Ale najbardziej bolesny fakt stanowią kilkunastoletni chłopcy, marzący chyba na równi o dziewczynach, jak i wielkich mięśniach, amatorzy magazynów z monstrualnymi osobnikami. Najczęściej pytają o sterydy. Kreuje ich marketing - rośnie klientela... Trzeba się spieszyć, aby mieć natychmiast to, co się chce. To moda. To bycie na czasie... Modna droga „na skróty” bywa najczęściej bardzo daleką drogą. Nierzadko wiedzie na krawędź przepaści. Wytrwałość i praca nie są w modzie.

Rynki europejskie zalewa żywność z fabryk a nie z gospodarstw rolnych. Co zatem należy jeść, aby w zdrowy sposób budować trwałe mięśnie?
W tej dziedzinie należy być bezwzględnym wobec siebie. Należy spożywać żywność ekologiczną i mieć absolutną pewność, że ta którą kupujemy – jest nią rzeczywiście. Dawniej prawie każda żywność była zdrowa. Cywilizacja nie była aż tak „rozwinięta” jak tego doświadczamy współcześnie: aby produkować wszystko tylko i wyłącznie dla zysku - aby dla zysku zabijać siebie. Obok dobra i rzeczywistego postępu, nowe techologie, nauka, tworzą patologie będące zagrożeniem dla gatunku ludzkiego. Znajduję te procesy dramatycznymi...

Jaką więc dietę powinien stosować ćwiczący?
Inny jest rodzaj diety dla osobnika będącego tuż po okresie dojrzewania, w początkowej fazie pełnego anabolizmu, inny dla dojrzałego mężczyzny. Inne priorytety musi mieć dieta w okresie przemiany aminokwasów zwanej katabolizmem. Inne zadania żywieniowe musi stawiać sobie osoba obdarzona genetycznie tzw. gęstością mięśniową, inne obdarzona tendencjami bogatej podściółki tłuszczowej. Inaczej powinna kształtować się gospodarka żywieniowa u osoby będącej we wstępnej fazie treningowej, trwającej do kilku lat, a inaczej u zawodnika zaawansowanego.

Są jakieś generalne priorytety...
Należy mieć ogromną świadomość istnienia żywności i quasi żywności, której należy unikać, i to z wielu powodów. Niemal zawsze priorytet stanowią żródła białka i wapnia, a w następnej kolejności węglowodanów, a także niezbędnych tluszczy. Nie wolno zapominać o elektrolitach, witaminach i mikroelementach. Upraszczając, wypada podać, iż produktami powinny być najlepsze gatunki mięsa wołowego, koniny, wybrane gatunki dziczyzny, drób, rośliny strączkowe, prawdziwe mleko i przetwory z niego (ze zwróceniem uwagi na ilość masła), jaja (ze zwróceniem uwagi na ilośc żółtek), wybrane gatunki ryb, węglowodany ze zbóż (ze szczególnym uwzględnieniem ilości) kasze, ryż… Nie do pominięcia jest rola soi, słabo przyswajanej w naszej kulturze. Ideałem byłoby picie „żywej” wody, jako tej, nie wytrącającej wolnych rodników oraz nierozstawanie się z paletą warzyw (ze szczególnym rozeznaniem ich zróżnicowanej roli, jaką odgrywają w naszym organizmie)… Dla trenujących siłowe sporty powinny to być ilości ponadnormatywne, rozłożone jednak na nieduże porcje, o dużej częstotliwości spożywania (w porównaniu z ogólnie przyjętymi trzema posiłkami dziennie).

Gotowanie, smażenie to też sztuka nie wszystkim znana
Nie bez znaczenia dla jakości pożywienia jest sposób przygotowywania posiłków i czas obróbki termicznej jakiemu poddajemy dany produkt. Polska tradycja w tym względzie nie należy do polecanych. Szczególnie należy zrezygnować ze smażenia, zwłaszcza na tłuszczach zwierzęcych, a zainteresować się parowaniem i gotowaniem.

Użytkownicy większości siłowni są przekonani, że aby stać się „wielkim i w masie”, to trzeba jeść na okrągło ryż kurczakiem, owsiankę z bananem, popijać energetycznymi napojami i oczywiście „przegryzać” to, co kilka godzin produktami z fabryki odżywek i suplementów. Najlepiej z puszek opatrzonych etykietkami w języku angielskim.
Cóż, snobizm jest faktem we wszystkich społeczeństwach. Wynika on z kompleksów... Jestem zaciętym wrogiem głupoty. Z głupoty wynika lenistwo oraz strach, które uważam za nowotwór ludzkiej moralności. Proszę kazać takiemu sztucznemu okazowi, o jakim wspomina Pan, wbiec na szóste piętro, albo wykopać rów. Nie wspominam już o całodziennej np. 30 km wędrówce np. po Tatrach! Niech Pan sprawdzi takiego osobnika w warunkach wymagających natychmiastowej reakcji przeciw złu... Niech Pan spyta takiego bohatera o biochemię organizmu. A już myśląc całkiem prymitywnie, ile razy taki pseudo atleta wykarmiony na puszkach z fabryki suplementów podciągnie się na drążku (jest to jedno z tzw. złotych ćwiczeń kulturystycznych, jedno z najpoważniejszych ćwiczeń korekcyjnych). Oczywiście, i od tej depresjogennej reguły są wyjątki, na szczęście!
Ostatnio wyrzuciłem ok.1,5 kg piersi z kurczaka. Po pierszej ich porcji czułem się bardzo źle. Musiały być nafaszerowane antybiotykami lub hormonami. Należy bardzo uważać co się je.

Na ten temat mało jest w polskich czasopismach, bo to nie wypada. My zaś o tym dobrze wiemy jak również o tym, że jednak kulturystyka rekreacyjna ma szanse obronić się przed patologią.
Trudno przesądzać. Ja w to święcie wierzę. Świat należy do idealistów. Kulturystyka naturalna jest tak szlachetną aktywnością jak wspinaczka wysokogórska lub akt artystyczny jednostki w sztuce. Jest ściśle związana z estetyką proporcji i piękna oraz z pojęciem zdrowia, sprawności organizmu i z kształtowaniem postaw moralnych. Wnikając jeszcze głębiej można ją nawet zaliczyć (podobnie jak większość azjatyckich sportów walki) do najszlachetniejszej ze sztuk – sztuki tworzenia nie tylko kanonu pięknego ciała, ale sztuki całego życia.... Jednak do tego tombakowy ani nawet złoty łańcuch na szyi nie wystarczą, sygnety – też nie. Trzeba mieć jeszcze odwagę, wolę i siłę ducha.

To kwestia wartości…
Wszytko zależy od tego, do świata jakich wartości chcemy należeć. Proszę zwrócić uwagę, iż np. spożywanie pokarmu może być zaspokajaniem głodu, ale też występuje, jako nośnik świata poloru, blichtru, jako element snobizmu. Bywa i tak, iż pokarm jest formą medycyny, sztuki, filozofii, religii - czyli jest elementem wiedzy. Możemy szybko „wyhodować” swą sylwetkę "na proszku" do prania, i organy wewnętrzne doprowadzić do ruiny. Możemy też pracą doprowadzić organizm do takiego stanu, iż w wieku ok. 70 lat jego parametry przekraczać będą możliwości nawet (!) współczesnego dwudziestolatka! O tempora, o mores! To jest żmudna praca. O tym już Pan najlepiej wie.

Doceniam wartość zdrowia i sposób, w jaki Pan testował je w górach Tybetu, na pustyniach w Afryce.
Przygotowanie do wysiłku, poprzez naturalny trening kulturystyczny, bardzo przydaje się, bo chroni przed przedwczesnym wyczerpaniem, infekcjami, czy też zapaściami natury psychicznej… Np. łatwo popaść w panikę, kiedy w czasie "burzy’’ spływa się z drogi wraz z błotem; kiedy długość traktu na pustyni, pomimo zapisów na mapach - nie zgadza się z realnością, a dzień ma się na ukończeniu… kiedy nagle zmienia się pogoda w górach lub kiedy podlega się 63°C. różnicy temperatur … Ale to nic nowego! Przecież już red. Stanisław Zakrzewski propagował kulturystykę jako przygotowanie do uprawiania dyscyplin olimpijskich, do odbywania służby wojskowej... innymi słowy: jako trening ujawniający przeżycie w swoistych „warunkach ekstremalnych”. Nie kłamał...

Zdrowie Panu dopisało, ale jakie to uczucie, gdy ma się na grzbiecie plecak ważący 46 kg i udaje się z Pekinu do Tybetu?
Człowiek jest tylko słabą formą egzystencji. Obojętnie jak zdaje się być mocarny... Cóż, to karuzela uczuć, jaką niezwykle trudno znieść. Latem w Pekinie czuje się łaźnię w powietrzu. Z powodu temperatury i wilgotności jest się tam ciągle mokrym. W stolicy Tybetu zaś występuje miły, jesienny chłód... Najpierw rodzi się duma i poczucie szczęścia - udało się uzyskać indywidualne pozwolenie na wjazd do Lhasy. Na dworcu ma się odczucie małpy w klatce, gdyż wyrasta się o głowę ponad innych, twarz porasta zarost, nie ma się skośnych oczu lecz tobół, którego wszyscy chcą dotknąć, chcą się z nim zmierzyć. Jest przy tym dużo śmiechu. W przedziale nic pan nie rozumie więc odczuwa się odosobnienie. Pociąg pokonuje najwyższą wys. ponad 5 tys m. Zapobiegawczo wdycha pan O2 bo myśli pan, że jest pan mądry i zapobiegawczy. Nocą budząc się, widzi pan jak ktoś grzebie w pańskim plecaku i ucieka. Nie można go dogonić. Nieswoja sytuacja, bo jasnym staje się, że ma pan „opiekuna”. Jednak nie przewiduje pan dolania jakiegoś środka do pańskiego termosu z herbatą. Na miejscu wszystko przebiega zgodnie z planem, więc znow ogarnia pana radość i przede wszystkim nadzieja na realizację zamiarów i na pobyt w świętych miejscach.

I jest wspaniale?
Niezupełnie, bo natychmiast daje się dostrzec skutki chińskiej kolonizacji, więc duszę ogarnia ból. Po dwóch dniach pojawiają się znaczne symptomy choroby co oznacza niepokój. Zaczyna kojarzyć się pierwsze, zbagatelizowane krwawienie z jamy ustnej zaraz po opuszczeniu pociągu. Choroba pogłębia się niezwykle gwałtownie. Pojawia się panika. Tę trzeba opanować. Tabletki nie pomagają. Możliwości organizmu kończą się - krew z płuc, wielki kaszel, piekielne tętno, wielkie problemy oddechowe. Pozycja możliwa do zniesienia jest tylko jedna: pionowa. Motoryka ogranicza się prawie do zera z uwagi na wydolność serca.
CDN.

Rej.145a/wywiad - 7/29.09.2010 r.
Ostatnia aktualizacja 2010.10.19 godz. 13:07