PROJEKTOR
-Muszę obiektywnie powiedzieć, że ten dialog jest ciekawy. Tylko panie Andrzeju – był to w zasadzie mecz do jednej bramki, Żurnalista w ogóle się nie bronił.
- Ale jak mógł się bronić. Fakty były dość jednoznaczne.
- Nie o to mi chodzi. Wiadomo, że władza popełniła wiele błędów i to szczególnie w latach : 1956, 1968, 1970, były jeszcze radomskie warchoły i sierpień osiemdziesiątego z jego późniejszymi konsekwencjami.
- Jednak przeciętny czytelnik, słuchacz czy też widz utożsamiał prasę, radio i telewizję z władzą, a nie społeczeństwem, dlatego w tym dialogu widać różnicę w myśleniu zwykłego Polaka, a dziennikarza, którego też trapią rozterki.
- I dlatego Andrzeju tak do końca nie udało się panu pokazać sposobu myślenia tego mitycznego przeciętnego Polaka – bo takiego uśrednionego myślenia nie ma w żadnym narodzie. My tak trochę chodzimy od ściany do ściany. Przecież to właśnie partia w latach pięćdziesiątych twierdziła, że ma patent na wszelką mądrość. A co zrobiła Solidarność a trzydzieści lat później ? To samo tyle , iż w innym kierunku. A dlaczego ? Bo ludzie Solidarności są nieodrodnymi dziećmi tego systemu, do tego powiedzmy sobie szczerze wielu ludzi , szczególnie z kręgów intelektualnych, szczególnie literackich i to bardzo ortodoksyjnych, obecnie jest we władzach tego społecznego Ruchu!
- W kolejnych kadrach to pan zobaczy. Ten dialog, jest zaczynem dalszych potyczek i to nie tylko intelektualnych. Przecież nie mogłem w jednej krótkiej scence, pokazać cały wachlarz różnorakich racji.
- Zgoda, ale proszę mi powiedzieć, dlaczego nasz Żurnalista, swego czasu nawet zastępca naczelnego biernie wysłuchał swego sanatoryjnego adwersarza?
- Próbował racjonalnie tłumaczyć jak to było, natomiast Rysio emocjonalnie reagował na to.
- Częściowo się zgadzam, tyle, że Żurnalista mógł spytać Rysia co on w tym czasie robił, a jeżeli był za młody to jak zachowywali się jego najbliżsi? Dlaczego o tym mówię. Otóż spora liczba dzieci byłych partyjnych i rządowych dygnitarzy, przeszła na zupełnie inne pozycje ideowe. Ja ich postaw nie potępiam, choć była to pewnie nieraz bardziej próba ekspiacji za błędy rodziców niż świadomy wybór. Przekonałem się kilka razy, słysząc zajadłość w ustach tych ludzi oraz brak obiektywizmu w ocenie różnych okresów naszej historii, a szczególnie tej najnowszej. Koniec mojego mędrkowania, popatrzmy co pan nam teraz zaserwuje!

EKRAN
Salka w redakcji „Fikcji”. Zebranie dziennikarzy.
Zapraszam do dyskusji, naczelny redaktor zagaił spotkanie.

- To jest skandal, zaczął Żurnalista. Musimy słuchać zagranicznych radiostacji, żeby się czegoś dowiedzieć ! W polskim radiu i telewizji prawie cisza, u nas podobnie, choć skąd mamy mieć wiadomości, jeżeli Polska Agencja Prasowa, prawie nic nie daje. Niewiele więcej, a właściwie jeszcze mniej wiedzą w Komitecie Wojewódzkim. Do tego jak zwykle oliwy do ognia dodaje Dziennik Telewizyjny. Przecież te codzienne rozmowy z matkami, pracownicami różnych fabryk które opowiadają jak to się boją przyszłości i z niepokojem myślą co włożą jutro do garnków, tylko denerwują ludzi, pytających dlaczego nie pokazują strajkujących tych mających podobno do tego doprowadzić !
- Co wobec tego – zapytał naczelny – proponuje pan naszemu zespołowi ?
- Proszę o delegację na Wybrzeże. Po pierwsze to przywiozę wam najświeższe i to tego prawdziwe informacje, a po drugie będziemy mogli nareszcie napisać w naszej gazecie o tych strajkujących.
- I to są jedyne pańskie argumenty, aby jechać do Gdańska ? Wysyczał naczelny.
- Nie, nie tylko. Choć ten drugi argument jest najważniejszy, jeżeli z tej sytuacji jeszcze chcemy wyjść z twarzą. Wie pan o co pytają nas czytelnicy w telefonicznych rozmowach ? Pytają, czy my też tak jak rządzący żyjemy w fikcyjnym, oderwanym od realiów życia świecie ?!
- Na pański wyjazd nie zgadzam się, tu jest pan bardziej potrzebny.
- Dlaczego jest pan taki zachowawczy! Wtrąciła się Anna, ówczesna żona Żurnalisty. Przecież ktoś od nas powinien jechać. To ja poproszę o tę delegację do Gdańska.
- Nie zgadzam się, krótko uciął naczelny. Wybrzeże nie jest naszym regionem działania.
- Wobec tego proszę o tydzień zaległego urlopu, wypoczynkowego, błyskawicznie zareagowała Anna.
- Proszę bardzo. Nie mam nic przeciwko temu aby pani wypoczywała nawet na plaży w Sopocie.
- Dziękuję, ale mam jeszcze kilka ciekawostek. I tu wyciągnęła ze swojej torby i rzuciła na stolik naczelnego, pliki kartek, bibuł, wierszy, odbitych na powielaczu. Była tam „Historia współczesna”, „Modlitwa poranna dla kobiet”, „Piosenka dla córki”, „Kolorowe jarmarki”, a nawet „Przepis po polsku”, słynny wiersz Mariana Załuckiego , jeszcze z lat pięćdziesiątych , którego autorstwo, pewnie z rozbiegu przypisał sobie któryś ze strajkujących. Pokazała także w tryumfalnym geście 21 postulatów.
- Skąd ma pani te materiały? W głosie naczelnego zadrgała nerwowa nutka.
- Kuzynka wróciła z wczasów nad morzem.
- Dziękujemy, powiedział już bardziej ugrzecznionym głosem – naczelny. Jeżeli przed wyjazdem ma pani takie materiały, to może zna też pani atmosferę w stoczni ? Jakie są szanse zakończenia tych niepokojów?
- Tylko nie niepokojów! Drogi szefie. Zaperzyła się Anna. Są to po prostu strajki. A nasza propaganda manipuluje ludźmi, którzy nie znając prawdy o strajkach na Wybrzeżu opowiadają w dzienniku telewizyjnym o zagrożeniu Polski, pogłębiającym się kryzysie i pragnieniu spokoju.
- Przepraszam panią – odparował naczelny – ludzie naprawdę są zaniepokojeni.
- Jacy ludzie ? wpadła mu w słowo Anna. To są ci co się boją o swoje stołki. Prawdziwych Polaków widać w stoczni. Tam są ci, którzy chcą ratować nasz kraj.
- Niech pani nie odbiera pozostałym rodakom prawa do innego spojrzenia na Polskę.
- Tam jest taka atmosfera – odpowiedziała z rozbrajającym uśmiechem Anna, że nawet sam Marks, gdyby wstał z grobu, to by uwierzył w Pana Boga.
- Od kogo pani o tym słyszała ?
- Przecież nie od krasnoludków, tylko z „wrogich” rozgłośni – „Głosu Ameryki” i „Wolnej Europy”
- Anno, trochę jesteś złośliwa, wtrącił nieśmiało Żurnalista.
- Ty jesteś też czerwonym idiotą. Machnęła ręką nad mężem. Nic nie rozumiesz, podobnie jak twoi partyjni szefowie.
- Niech pani tak nie oskarża męża, wtrącił naczelny – wiadomo jaka była i jest sytuacja w partii.
- Pan też nie jest lepszy. Sam pan manipulował, a teraz boi się nowego. Wiatr od morza jest coraz silniejszy , dodała znacząco.
- Anna ma rację. Poparł ją Piotr, dotychczasowy pierwszy cień naczelnego. To pan na nic nam nie pozwalał.
- Co? Ja? Naczelnego zamurowało. Jego najwierniejszy sługa stanął mu okoniem i to do tego wobec całego zespołu.
- Tak. Pan. Odpowiedział szybko Piotr. A dlaczego gdy dziś rano przyniosłem wypowiedzi znanych ludzi, oceniających sytuację w Polsce – to te bardziej kontrowersyjne kazał pan wykreślić ? To nie jest manipulacja ?
- Ładnie Piotrze mówisz, włączył się do rozmowy Żurnalista. Ciekawe tylko, że do tej pory nic nie robiłeś by ludzie nam uwierzyli!
- Bo nie miałem innego wyjścia, Teraz mogę wreszcie mówić to co myślę i dlatego chyba oddam legitymację partyjną, bo nie wierzę by partia sprostała kryzysowi.
- Co innego mówiłeś trzy miesiące temu, kiedy to przed VIII Zjazdem partii skrytykowałeś mnie za to, że śmiałem wątpić w pozytywny sens zmian na tym właśnie Zjeździe. Mamy więc pierwszego odnowiciela – dodał z przekąsem.

PROJEKTOR
- Wyszedł tu z pana – dziennikarz, w tym pozytywnym sensie. Ta próba połączenia dokumentu z fabułą nie jest oczywiście żadną nowością, choć w tej scenerii nabiera nowych odcieni.
- Nie wiedziałem jak to ugryźć. Czy wszystko pozostawić w fabularnym sosie, czy dokumentalne historie mają być tłem do dyskusji. I tak to wygląda na ekranie.
- Wracając zaś do treści, to moim zdaniem ten negatywny typ – Piotr, zmienia się zbyt szybko, dosłownie w ciągu kwadransa. Choćby to oddanie legitymacji partyjnej, co później zdarzało się dość często.
- Tu świadomie poszedłem na pewien skrót, przecież wiadomo, że tego typu postawy zdarzały się nie tylko w osiemdziesiątym roku, chronologia nie ma więc większego znaczenia.
- Rozumiem, tylko wtedy, w pierwszych posierpniowych dniach panowało straszne pomieszanie w głowach. Niewiele osób w Polsce miało wyobrażenie co czeka kraj w najbliższych miesiącach. Mnie po prostu brakuje tej odrobiny zagubienia, którego było sporo w tym czasie i to nie tylko wśród dziennikarzy.
- Żurnalista nie jest tak pewny swoich racji. Próbuje znaleźć swoje miejsce , nie dlatego , że jest aż tak zachowawczy, tylko chce racjonalizować swoje postępowanie. Inaczej zachowuje się Piotr.
- On też był redaktorem.
- Wrócę do pańskiej pretensji, iż wyszedł ze mnie dziennikarz.
- To nie pretensja a stwierdzenie faktu.
- O co innego mi chodzi. Mam może pewien uraz, wynikający choćby z podziału : reportażysta – pisarz. Te dyskusje , w których kiedyś pierwsze skrzypce grał Melchior Wańkowicz, żywe są do dziś. Największe sukcesy polskich pisarzy – to właśnie reportaże. „Cesarz” Kapuścińskiego jest fabularyzowanym dokumentem, podobnie „Szachinszach” i wiele innych, nawet tak zwanych czysto literacko pozycji.
- Panie Andrzeju, Zyskowicz, wpadł mu w słowo, dodam przykład pięknej i wstrząsającej książki Grynberga „Wojna Żydowska” to znakomicie napisany pamiętnik. Nie wspomnę o dziennikach Dąbrowskiej, Nałkowskiej czy Gombrowicza, pozostając tylko przy polskich pisarzach.
- Dotknął pan przy okazji kapitalnego problemu. Dodam rzecz może obrazoburczą , bo dla mnie najlepszą książką napisaną przez Gombrowicza, są wspomniane „Dzienniki”. W nich zawarł nie tylko potęgę intelektualnej oceny zjawisk z pogranicza sztuki, polityki, etyki, ale także udowodnił, że taki styl pisania, bardzo przekornego i wyrafinowanego może przynieść największą satysfakcję Czytelnikowi. Tu się objawił wielki, zarazem polski jak i uniwersalny pisarz – myśliciel.
- „Ferdydurke” i „Transatlantyk” to też najwyższy światowy poziom.
- Można stworzyć tylko jedno arcydzieło.
- Dość ryzykowna opinia, na przykład Leonardo Da Vinci, nasz Wyspiański potrafili tworzyć w kilku dziedzinach sztuki i są to znakomite dzieła.
- Arcydzieło może być tylko jedno, reszta to echa odczuć i przemyśleń artysty.
- Tylko wśród pisarzy znalazłbym kilku. Szekspir, Dostojewski, Mickiewicz.
- Zgadzam się, ale nie do końca. „Zbrodnia i kara” jest arcydziełem, „Idiota” już nie, „Hamlet” – arcydziełem, „Makbet” – nie, „Dziady” – tak, „Pan Tadeusz” – nie. Oczywiście jest to mój prywatny podział.
- Podobnie wygląda próba opracowania biblioteki z podstawowym kanonem 100 niezbędnych pozycji. Po pierwsze inaczej opracuje to Polak, Anglik, Francuz, Rosjanin, czy Amerykanin. Po drugie jakie kryteria zastosuje przygotowując taką domową biblioteczkę ? Czy tylko artystyczne ?
- Ponownie odpowiedział pan na swoje wątpliwości. Trudno wymagać aby człowiek wychowany na uniwersalnych kanonach kultury i sztuki, nie kierował się przy tym narodowymi racjami ! Chyba , że jest czystym kosmopolitą, choć i oni , powiem to przewrotnie nie zawsze są obiektywni w swoim subiektywiźmie. Zostawmy jednak te akademickie dyskusje i wróćmy do pana filmu. Podejrzewam ponowną dawkę mieszanki dokumentalno- fabularnej.
Cdn.

Autor: Norbert (norka) Krawczyk
Notka biograficzna Autora, jest w Jego artykule pt. „ 13 grudnia 1981 roku”, szukaj w dziale „RÓŻNE”. Również w tym dzialę jest część pierwsza artykułu pt "Żurnalista...
Rej. 211./różne – 28/ 2010.12.29
Ostatnia aktualizacja: 2011.01.18 godz. 08:43