Jest to najsłynniejsza roślina pochodząca ze Wschodu Jej korzeń stosowano, jako środek wzmacniający, od co najmniej 7000 lat. Z botanicznego punktu widzenia istnieją trzy rodzaje żeń-szenia: żeń-szeń syberyjski, prawdziwy orientalny (panax ginseng), oraz amerykański o podobnych właściwościach leczniczych.
Żeń–szeń pochodzący z Rosji, Chin i Japonii jest krzewem dorastającym do ok. 3metrów wysokości. Natomiast panax-ginseng jest byliną. Żeń-szeń amerykański pochodzi z Ameryki Północnej i Himalajów.

Żeń-szeń syberyjski zawiera saponiny, w tym eleuterozydy A-F, glikany, olejek eteryczny i dwa związki acetylenowe, śluzy, żywicę itp. Żeń-szeń orientalny zawiera glikozydy saponinowe, a żeń-szeń amerykański saponiny steroidowe. Badania wykazały, że korzeń żeń-szenia zawiera kwas oleanowy, wykryto w nim również 12 substancji zwanych gisengozydami. Związki te działają pobudzająco na ośrodkowy układ nerwowy.

Udowodniono naukowo, że żeń-szeń syberyjski zwiększa wydzielanie adrenaliny (hormon istoty rdzennej nadnerczy oraz tkanki chromochłonnej ciałek przyzwojowych. Jest pochodną aminokwasu – fenyloalaniny. Należy do amin aktywnych, zwanymi katecholinami). Pod wpływem adrenaliny glikogen rozkłada się na glukozę, przez co podnosi poziom cukru we krwi, powoduje rozkład glikogenu mięśniowego do kwasu mlekowego, mobilizuje tłuszcz tkanki tłuszczowej przez aktywację lipazy. Glikogen jest magazynowany w wątrobie i w mięśniach szkieletowych.Pod wpływem adrenaliny oddziela pojedyncze cząsteczki, które przedostają się z glukozy do krwi i następnie do tkanek, gdzie stanowią źródło energii. Organizm zużywa mniej glikogenu a wolnych kwasów tłuszczowych, co sprzyja spalaniu zapasowej tkanki tłuszczowej. Można, zatem mocniej i dłużej trenować a to dla sportowców ma niebagatelne znaczenie.

Żeń-szeń, (panax ginseng), niekiedy zwany koreańskim oraz żeń-szeń syberyjski należą do rodziny Aralia. Obie rośliny nazywa się adaptogennymi, co oznacza, że pomagają organizmowi zwalczać każdy typ schorzenia. Niemniej działanie obu roślin nie jest identyczne. Panax ginseng jest „klasycznym” żeń-szeniem, zawierającym aktywne związki chemiczne, których działanie przypomina funkcjonowanie hormonów stresu. Pomaga uporać się z każdym rodzajem napięcia zarówno w sensie emocjonalnym, jak i fizycznym, ma też podobno działanie stymulujące i uspakajające w zależności od sytuacji.Może też pobudzać układ odpornościowy i wspomagać funkcjonowanie wątroby. Ostatnie testy kliniczne wykazały, że działa podobnie jak antybiotyk i może być pomocny w zwalczaniu bakterii wywołujących zwłóknienia torbielowate w płucach i łagodzeniu infekcji w organizmie.

Cieszy się szczególną popularnością wśród sportowców ze Wschodu, ludzi starszych, i mężczyzn (w Chinach uważany jest za panaceum). Działa korzystnie na męską energię (pomocny w problemie z prostatą) Według zielarzy chińskich żeń-szeń jest wskazany w przypadku wstrząsu, kiedy dochodzi do dużego ubytku energii. Zioło to można stosować przy silnych krwawieniach powodujących znaczną utratę krwi. Stosowany jest również w leczeniu letargu, braku apetytu, przewlekłej biegunki i w innych poważnych przypadkach, jak wypadanie odbytnicy czy opuszczenie żołądka. Łagodzi objawy towarzyszące kołataniu serca z uczuciem niepokoju, leczy bezsenność, poprawia pamięć i uspakaja.Zarówno zielarze wschodni jak i zachodni przepisują żeń-szeń w celu leczenia impotencji. Zielarze azjatyccy szeroko propagują, jako afrodyzjak –świeży, sproszkowany lub w postaci herbatki.

Żeń-szeń syberyjski bardziej niż żeń-szeń prawdziwy pobudza organizm, zwiększając energię i siły witalne, szczególnie w okresie stresu i odporność na infekcje wirusowe Niektóre badania wykazują, że może zwiększać wydolność sportowców o 9%. Działa również wzmacniająco na nadnercza, które wytwarzają hormony odpowiedzialne za procesy odbudowy i wzrostu. Wzmacnia też układ odpornościowy, przeciwdziała zmęczeniu w trakcie długotrwałego wysiłku. Istnieją pewne dowody na jego działanie odtruwające.

Mniej znaną odmianą jest żeń-szeń amerykański, który charakteryzuje się podobnym, choć słabym działaniem. Można polecić go tym, którzy twierdzą, iż żeń-szeń syberyjski działa na nich zbyt silnie

Sposób użycia.
Zioło stosowane jest głównie w postaci odwaru z korzenia (po 100ml) lub nalewki (3razy dziennie po 2ml).Korzeń żeń-szenia (1-9g) należy zalać niewielką ilością wody, następnie gotować na wolnym ogniu przez godzinę w podwójnym garnku.Po tym czasie zlewa się płyn i można go pić bez żadnych dodatków lub zastosować do innych nalewek. Korzeń żeń-szenia może być gotowany kilkakrotnie, co pozwala uzyskać maksymalne korzyści z tego surowca.

Zastosowanie żeń-szenia;
•przeziębienia, infekcje wirusowe,
•stres emocjonalny i fizyczny,
• zaburzeniach dotyczących cech męskich(prawdziwy żeń-szeń),
•zwiększa sprawność umysłową i fizyczną,
• łagodzi bezsenność,
•jest skuteczny podczas rekonwalescencji po przebytej chorobie,
•pomaga w odtruciu i normalizuje funkcjonowanie całego organizmu,
•eliminuje słabość i dostarcza dodatkowej energii,
•wpływa korzystnie na męską energię.

Przeciwwskazania
Nie wolno przyjmować zioła dłużej niż cztery tygodnie. Żeń-szeń nie jest zalecany osobom zdrowym, będącej w dobrej formie fizycznej i emocjonalnej. Nie wolno łączyć go z innymi preparatami pobudzającymi energię, takimi jak kawa itp., gdyż może to spowodować pojawienie się nieprzyjemnych objawów, takich jak ból głowy. Nie mogą go stosować kobiety karmiące piersią oraz dzieci poniżej 12lat. Nie należy stosować go w przewlekłej chorobie przewodu pokarmowego,. Chińscy zielarze nie zalecają żeń-szenia osobom o podwyższonym ciśnieniu krwi, natomiast powinien być przyjmowany, gdy występują objawy osłabienia. Przedawkowanie może wywołać nadciśnienie, bezsenność i kołatanie serca. Żeń-szeń jest rośliną bezpieczną, jeśli stosuje się ją przez krótki czas w bezpiecznych dawkach.
Autor: Maria Szustakowska - Chojnacka. kwiecień 2008 r.
Rej. 268/ Medycyna - 22/2011.02.17
Ostatnia aktualizacja: 2011.02.18 godz.11:49