18.XII. 1921 WĘGRY – POLSKA 1:0 18.XII.1936

Wspomnienia uczestników historycznego meczu


Jutro, dnia 18 grudnia 1936 roku mija 15 lat od daty pierwszego występu reprezentacji piłkarskiej Polski na arenie międzynarodowej. Dziś, gdy liczba spotkań takich przekroczyła ponad 75, spowszechniały one bardzo i rzadko kiedy wywołują podobne dreszcze entuzjazmu, jak to miało miejsce przed pamiętnym debiutem jedenastki z ORŁEM BIAŁYM na piersiach.

I znakomity przeciwnik – Węgry i trema przed taką premierą przemożna rola samego piłkarstwa w ówczesnej konfiguracji zainteresowań sportem, wszystko to złożyło się na momenty naprawdę historyczny. A gdy do szedł do tego piękny nieoczekiwany przez nikogo wynik, mecz z Węgrami! Rozpoczął – bez przesady – złotymi zgłoskami księgę spotkań międzynarodowych.

W szeregach członków tej pierwszej ekspedycji polskiej drużyny narodowej poza granicą śmierć poczyniła już głębokie szczerby. Zmarł szef wyprawy dr Edward Cetnarowski, niezastąpiony prezes Polskiego Związku Piłki Nożnej, zmarł Jan Loth, bramkarz jakiego Polska odtąd nie miała, zginął śmiercią tragiczną Stefan Loth, gracz wówczas rezerwowy.

Schylamy raz jeszcze czoło nad ich mogiłami. Cześć pamięci ludzi, którzy najlepszą cześć życia swego poświęcili chwale piłkarstwa polskiego.

Dla większości naszych Czytelników mecz z Węgrami jest tylko szarą kartą kroniki, a jego uczestnicy – na ogół ludźmi nieznanymi. A jednak były to przed 15 laty nazwiska głośne na całą Polskę sportową, niektóre nie ustępujące w sławie dzisiejszym, nowym super – asom.

Przegląd Sportowy, który kiedyś z Budapesztu przyniósł najszybsze i najdokładniejsze relacje, dziś przypomina Czytelnikom wypadki dnia 18 grudnia 1921 roku, rozmawiając kolejno z ich bohaterami.

Komunikat Wydziału Gier
Na posiedzeniu dnia 28 listopada ustalono ostatecznie skład polskiej reprezentacji, mającej rozegrać dnia 18 grudnia mecz międzypaństwowy Węgry – Polska w Budapeszcie. Drużyna ta wyjedzie w następującym składzie:
Bramka: Jan Loth II (Polonia)
Obrona: Ludwik Ginter (Cracovia), Artur Marczewski (Polonia).
Pomoc: Zdzisław Styczeń (Cracovia), Stanisław Cikowski (Cracovia), Tadeusz Synowiec (Cracovia, kapitan).
Atak: Stanisław Mielech (Cracovia), Wacław Kuchar (Pogoń), Józef Kałuża (Cracovia), Marian Einbacher (Warta), Leon Szpeling (Cracovia).
Rezerwa: Bacz (Pogoń), Stefan Loth I (Polonia).

Oto wspomnienia:
Dr Stanisław Mielech- Nie mam przyjemnych wspomnień z pierwszych zawodów polskiej reprezentacji piłkarskiej. Nigdy nie lubiłem grać z Wisłą i na tzw. „wielkich meczach”, do których przywiązywano wielką wagę. Grało się na nich więcej nerwami niż nogami. Tak było w Budapeszcie. Mimo, iż mecz był troskliwie przygotowany, zdarzały się takie niedociągnięcia, jak jazda 36 – godzin na zawody.
- Termin zawodów (koniec grudnia) był źle wybrany, ponieważ sezon się u nas skończył już w listopadzie.
- Pomimo to mecz był do wygrania, gdybyśmy jechali z innym nastawieniem psychicznym. Nie wierzyliśmy w możliwość zwycięstwa z Węgrami. Były to czasy, kiedy 21 miejsce zdobyte przez narciarza w Norwegii reklamowało się, jako wielki sukces. Ale jeszcze i dzisiaj sport polski nie pozbył się tego kompleksu niższości.
_Węgrzy przyjmowali nas serdecznie, zawodnicy bratali się z nami, lecz nie potrafi się powstrzymać odlewnego protekcjonalnego klepania na po ramieniu. Chcieli nam zaimponować, z czego podśmiewaliśmy się pocichł. Trzeba dodać, iż w naszej drużynie grali sami inteligenci.
-Mecz reprezentacyjny był moim trzecim meczem w Budapeszcie.
- Z zawodów tych pozostały mi w pamięci kocie skoki Jana Lotha i zagrania Molnara. Pamiętam moment, w którym J. Loth trzykrotnie odbijał piłkę pięścią w różne strony pola karnego i zawsze tam, gdzie piłka spadała, był Molar i głową odsyłał ją donaszaj bramki.
- Obecnie jestem naczelnikiem urzędu celnego w Warszawie.
Jestem żonaty z siostra szermierza olimpijczyka, kpt. Zabielskiego. Mam córkę Krystynę, która już nieźle pływa, ślizga się i zaczyna grać w tenisa.. Poza tym jest zapaloną turystką. Mając 11 lat, odbyła już trzydniową wycieczkę wysokogórską po przełęczach tatrzańskich.
- Sport piłkarski przestałem uprawiać w r. 1927, w 33 roku życia z powodu choroby. Prócz piłki nożnej uprawiałem zawodowo lekkoatletykę ( biegi krótkie), a poza tym konkurencje wymagane do POS. Uprawiałem i uprawiam sporty jak: tenis, pływanie, jazdę konną, gry sportowe, turystykę, ale uprawianie żadnego sportu nie dało mi tyle emocji, co piłka nożna.
- Gdybym jeszcze raz miał 18 lat to Grałbym znów w piłkę nożną, pod warunkiem, bym jako partnerów miał: Jóźka Kałużę, Wacka Kuchara, Jóźka Garbienia, Stasia Cikowskiego, „Żyłę” Synowca, Antka Poznańskiego, Stefana Lotha, Ludwika Gintla i innych towarzyszy mojej młodości i przyjaciół i żeby dr Cetnarowski był prezesem.

Artur Marczewski
W statecznym starszym panu, urzędującym w biurach firmy Piesch (Łódź) na pierwszy rzut oka trudno poznać tak bardzo kiedyś popularnego piłkarza Łodzi i Warszawy. Ale gdy p. Marczewski dowiaduje się co nas sprowadza, ożywia się momentalnie i przybiera uśmiechniętą postać dawnego wesołka „Luja”.
- No tak, to przecież właśnie 15 – lat temu!... Czy pamiętam dobrze?... Ależ tak wspaniałej gry, jak pokazał wtedy Węgrzy nie widziałem przez całe życie. Tego się nie zapomina.
- A pan sam…
- Chodziłem początkowo mętny po boisku, jakbym był widzem, a nie graczem. Wyobrażałem sobie myślał o mnie wtedy nasz biedny Janek w bramce… Na nim skupiło się wszystko… Grał – jak w transie!
Zdaje mi się, że jednak takiego składu drużyna Polska od tej pory wystawiać nie mogła. To była naprawdę „śmietanka” – dobre stare czasy
Przestałem „kapać” przed 7 laty, w Turystach (Łódź), a potem „gwizdałem” kilka lat, – jako sędzia nawet ligowy i zasiadłem w Zarządzie.
Do porządnych meczów pale się jeszcze dzisiaj, ale mało coś tego mamy. Toteż często szukam takich imprez poza granicami Łodzi. Ot, byłem w Warszawie, gdy grała Chelsea. Spotkało się starą wiarę z Polonii. Człowiek zapomniał na chwilę, że ma 40-kę na karku.

Marian Einbacher
Dotrzeć teraz do niego nie łatwo! Trzeba przesadzić ladę biurową., sforsować kilku urzędników, wyminąć potężne kasy ogniotrwałe i przedostać się za drzwi z napisem „Dyrekcja”.
- Bo pan Marian Einbacher jest członkiem zarządu „Banku ludowego” w Poznaniu. Ważna osoba: w pieniądzach grzebie, jak kura w ziarnie.
A 15 lat temu…
- Grałem na lewym łączniku. Ile to było trudności, ile trzeba było przełamywać przeszkód, nim wrescie otrzymałem bilet do Budapesztu! Przecież nie przytomni zwolennicy małopolskiego piłkarstwa za nic na nie chcieli widzieć w drużynie „obcych” piłkarzy. Mieli być sami swoi, rodzina…, Więc narzekali na mnie działacze, podgrywali koledzy, krytykowała prasa, krzywiła się publiczność.
Ale usunięciu mnie z drużyny przeciwstawił się stanowczo Kałuża. Po meczach treningowych, uparł się, żebym grał po jego lewej stronie –i przeforsował swoje!
- To pan był pewnie na boisku bardzo speszony?
- Nie. Całą tę kampanię przetrawiłem w ciągu poprzedzających spotkanie dni. A potem się zawziąłem i przysiągłem sobie, że tak zagram, by wszystkim krytykom usta zamknąć. No i udało się! Byłem według zgodnej oceny pism i kolegów najlepszym graczem naszego napadu.
- A reszta?
- Zawiodła fatalnie. W ogóle wspomnienia z tego spotkania nie należały do najlepszych. Węgrzy gnietli nas tak przez pierwsze 20 minut, że aż wstyd! Potem trochę się wyrównało, ale o charakterze meczu najlepiej świadczy fakt, że byłem jedynym graczem, który oddał na bramkę węgierską kilka strzałów.
Schodziliśmy z boiska, Janek Loth podszedł do mnie, uderzył po ramieniu o powiedział:
Doskonale zagrałeś, Maryś!
„Doskonale” – to może była przesada. Takie superlatywy pasować mogły tylko do gry Janka Lotha, gry naprawdę uduchowionej, niezwykłej. Trzymaliśmy się z nim razem, bo nas dwu stanowiło przecież „obcą kolonię” w tej czysto galicyjskiej drużynie.
- A tyły?
- W pomocy dobrzy byli Cikowski i Styczeń, w obronie Gintel. Reszta nie zwracała na siebie uwagi, choć miała ciężką robotę.

Wacław Kuchar
Jak długo świat był przytłoczony szarugą jesienną. Wacka Kuchara można było zmusić do ustania przez pięć minut na miejscu. Z nadejściem zimy, ani z nim mówić. Tu ma wyekspediować narty, dobrać łyżwy, to znów doradzić odpowiedni wybór kijów hokejowych. Ale nie jest to wszystko. Kłopocze się jeszcze srodze z osadą pierwszych meczów hokejowych. Jest przecież dziś nie tylko znanym i szanowanym we Lwowie kupcem, ale i działaczem sportowym, wiceprezesem Okręgowego Związku Hokejowego, na którego barkach spoczywa sędziowska obsada wszystkich zawodów mistrzowskich.
Jakże wiec w podobnym „młynie” może Wacek pamiętać, że aktualnie 15 lat temu po raz pierwszy w swoim życiu wkładał reprezentacyjną biało – czerwona koszulkę!
Piętnaście lat… szmat czasu, pełen wypadków i zdarzeń. Grywali popularny „Wacek” każdej niedzieli: tu mecz klubowy, tam międzyokręgowy, a samych międzynarodowych aż 29! Niektóre pozostawiły głębokie, niezatarte wspomnienia. Mecz z Turcją w Konstantynopolu – pamięta doskonale; przejażdżka na ośle ulicami egzotycznego miasta utkwiła mu w pamięci. Z pierwszego meczu z Węgrami pozostały natomiast jedynie słabe zarysy. Jak przez mgłę przypomina sobie, że z napadem nie było w porządku, że tylko obrona i Cikowski nie zawiedli…
Przypomina sobie natomiast doskonale swój ostatni mecz reprezentacyjny. Pamięta tę datę 30 września 1930 roku. Pamięta również dobrze swój ostatni w Pogoni; wrzesień 1933 Grał z Warszawianką i strzelił jej cudowną bramkę.
Od tego czasu wycofał się z boisk. Od czasu do czasu grywa w oldboyach, jeż di namiętnie na nartach i gra w tenisa. Reszt1) wolnego czasu poświęca z zapałem domowemu ognisku. Wacek Kuchar ma przed sobą wielkie zadanie; jego 11-letnia córeczka Irena musi trzymać sportowe tradycje Kucharów ma dziewczyna duży talent: już dziś jeździ na nartach brawurowo, a nie gorzej na łyżwach.

Autorzy: R. Gehorsam, M.Koblak, J. Eldman i M. Strzelecki. „Przegląd Sportowy”, grudzień 1936 rok).
W dokończeniu tego artykułu (będzie niebawem) przeczytacie wspomnienia pozostałych uczestników meczu Polska – Węgry .
Dla JWIP.PL przygotował :Jan Włodarek . 04.11.2011.
Rej.445/ Różne -52/ 2011.11.04 /JWIP.PL
Aktualizacja: 2011.11.19. Godz.:14:02