Żurawina spokrewniona jest z borówką. Swą nazwę zawdzięcza purytanom z Anglii, którzy w XVII wieku przybyli do Ameryki. Kwiaty pojawiające się wiosną na krzewach przypominały im głowy żurawi.
Żurawina rośnie zarówno na nizinach, jak i w górach. Spotyka się ją głównie w borach bagiennych i na wysokich torfowiskach, w lasach środkowej, północnej i wschodniej Europy, w krajach nadbałtyckich, na Syberii, w Azji i Ameryce Północnej. Owocem są czerwone mięsiste jagody. Od niepamiętnych czasów stosowana była w lecznictwie.

Dlaczego warto jeść żurawinę?
Żurawina jest doskonałym źródłem witamin, składników mineralnych oraz związków fitochemicznych, takich, jak flawonoidy czy poliantocyjanidy, które mają właściwości antyoksydacyjne; zwalczają wolne rodniki i chronią przed bakteriami. Zawiera najwięcej fenolowych przeciwutleniaczy w porównaniu do innych owoców takich, jak np. dzika czarna jagoda, jeżyny, truskawki, śliwki itd., co wykazały opublikowane amerykańskie badania naukowe.

Żurawina wykazuje działanie przeciwbakteryjne, zabija bakterie Escherichia Coli ( pałeczki okrężnicy ). Dr Antoni Sobota, mikrobiolog z Uniwersytetu Stanowego w Youngstown, Ohio w USA dokonał przełomowego odkrycia. Stwierdził, że żurawina, zawiera ponadto substancje chemiczne oczyszczające układ moczowy z bakterii. Substancje te zostają wchłonięte w czasie trawienia i nie zmienione przechodzą do moczu. Otaczają komórki ścian moczowodów i pęcherza oraz bakterie jak powłoka teflonowa nie pozwalając drobnoustrojom przylegać do błony śluzowej. Należy podkreślić, że żurawina pomaga przy chorobach serca, przy nadciśnieniu, leczy stany zapalne jamy ustnej, zapobiega odkładaniu się płytki nazębnej, jest naturalnym antybiotykiem.

Walory odżywcze żurawiny
Owoce, to czterokomorowe mięsiste czerwone jagody zawierające 20-30 drobnych nasion. Są bogatym źródłem witamin - A, C, grupy B ( B1, B2, B6 ), składników mineralnych; potasu, magnezu, wapnia ,fosforu, żelaza, jodu, miedzi itp.
Zawierają także kwasy organiczne, zwłaszcza kwas cytrynowy, jabłkowy, chinowy i benzoesowy, elagowy, który jest skuteczny w zwalczaniu raka. Kwasy cytrynowy i jabłkowy nadają owocom cierpko - kwaśny smak.
Owoce zawierają ponadto; garbniki, pektyny, polifenole, antocyjany, poliantocyjanidy.
Ze względu na bogactwo kwasu cytrynowego i witamin, żurawinę określa się często, jako „polską cytrynę''.

Owoce świeże ( 100g) posiadają niską wartość kaloryczną - 26 kcal. Zawierają: białko - 0,35g, węglowodany - 9,9 g ( głównie glukoza, fruktoza, trochę sacharozy ), witaminy; C - 10- 30mg, B1- 0,03mg,- B2- 0,02mg -, składniki mineralne;- potas - 90,0 mg,- wapń - 14,4mg, - fosfor-9.87mg,- magnezu - 7,2mg,-żelaza - 0,86mg, sodu - 0,76mg
Żurawina jest znakomitym źródłem błonnika, który pomaga prawidłowo funkcjonować jelitom, pozwala utrzymywać poziom cukru we krwi na stałym poziomie. Zawiera również kwercytynę, która pomaga obniżyć ryzyko zawału serca.
Żurawina chociaż ma odczyn alkaliczny działa zakwaszająco ze względu na zawartość kwasu benzoesowego. Kwas ten nie jest spalany w organizmie ale sprzęgany z glicyną i wydalany z moczem w postaci kwasu hipurowego.
Optymalna dawka dobowa to; szklanka soku z żurawin,1,5 szklanki surowej żurawiny czy 1/3 szklanki owoców suszonych lub te same objętości sosu do mięsa czy konfitury.

Dobroczynne działanie żurawiny
Działa jak naturalny antybiotyk, gdyż ,jak podano wyżej, jest bogata w witaminę A ,C, B1 ,B2, B6, dostarcza pektyn, błonnika oraz wielu mikroelementów, jak ; wapnia ,magnezu, fosforu, potasu, jodu, miedzi ,żelaza ( polecana jest osobom z anemią ).
Znalezione związki w żurawinie, które są pomocne w walce z grypą a także z infekcjami górnych dróg oddechowych - to poliantocyjanidy . Zaliczane są do grupy przeciwutleniaczy o właściwościach antybiotycznych. Odkażają gardło, jamę ustną , przeciwdzialają gromadzeniom się bakteriom w nabłonkach jamy ustnej. Zapobiegają rozwojowi infekcji. Są zatem naturalnym antybiotykiem. Jedząc żurawinę czy rozgryzając ją w ustach, sprawiamy ,że zawarte w niej związki leczą stany zapalne w ustach.
Nasi przodkowie już wiele lat temu znali cudowne działanie żurawiny. W medycynie ludowej napój żurawinowy był od dawna wykorzystywany przy leczeniu przeziębień, anginy, chorób reumatycznych, w przypadku osłabienia pracy żołądka , jelit i trzustki, jak również przy awitaminozie i przemęczeniu.

Pomaga przy chorobach serca, gdyż zawarte w owocach żurawiny flawonoidy zmniejszają prawdopodobnie ryzyko wystąpienia miażdżycy tętnic. Udowodniono, że występujące w żurawinie flawonoidy i związki fenolowe obniżają poziom złego cholesterolu LDL, przyczyniającego się do miażdżycy, a także najprawdopodobniej podwyższają poziom dobrego cholesterolu HDL. Powstrzymują tworzenie się zakrzepów i mają korzystny wpływ na rozszerzanie się naczyń krwionośnych.
Działanie żurawiny porównuje się do zdrowotnych właściwości czerwonego wina. Stwierdzono , że sok żurawinowy jest tak samo skuteczny w zapobieganiu chorobom układu krążenia jak cały owoc.
Suszone owoce żurawiny dają bardzo dobre efekty w profilaktyce chorób serca oraz po wylewach czy udarach. Przetwory z żurawin stymulują wydzielanie gruczołów dokrewnych, działają przeciwbakteryjnie i przeciwwirusowo, usuwają chorobliwe zmęczenie, bóle głowy i bezsenność.

Zapobiega chorobom nowotworowym. Jak wynika z badań ,związki polifenolowe obecne w żurawinie chronią przed rodzajami rak np. raka płuc, okrężnicy, białaczki.Stwierdzono także,,że żurawina podnosi o ponad 120 % poziom przeciwutleniaczy zapobiegającym chorobom nowotworowym .
Leczy stany zapalne układu moczowego. Żurawina pobudza wydzielanie kwasu hipurowego, który działa przeciwbakteryjnie na drogi moczowe, a nawet je niszczy. Zawarte, w owocach żurawiny związki chemiczne ,poliantocyjanidy, które mają podwójne wiązania między cząsteczkami, powodują ,że bakterie nie mogą przyczepić się do ścianki wyścielającej przewód moczowy .Związki te sprawiają ,że żurawina zapobiega zapaleniu pęcherza. Zmniejszają przyczepność bakterii Escherichia coli, nie czyniąc przy tym zniszczenia pożytecznych drobnoustrojów.

Poliantocyjanidy ( w skrócie PAC )- antyoksydanty- to silne związki chemiczne zawarte w roślinach, które chronią przed infekcjami. Najwięcej ich zawiera żurawina-413mg ( w 100g produktu ), gdy np..czarne jagody- 332-,śliwki – 215- ,truskawki-145, a -maliny -30.
Escherichia coli wchodzi w skład flory bakteryjnej jelita grubego człowieka, spełniając pożyteczną rolę. Bierze udział w trawieniu pokarmów,przyczynia się do produkcji witamin z grupy B witaminy K, ale w określonych warunkach staje się chorobotwórcza i może powodować schorzenia np, zakażenie układu moczowego.Na zakażenie układu moczowego dwukrotnie częściej zapadają kobiety niż mężczyźni. Przyjmuje się,że około 6 na 10 kobiet przynajmniej raz w życiu przeżywa zakażenie dróg moczowych.
Najlepiej stosować naturalny niesłodzony sok - jeśli wydaje się nam za kwaśny można go rozcieńczyć wodą. Aby zmniejszyć ryzyko nawrotów zakażeń dróg moczowych o 20-40 % należy pić codziennie szklankę soku żurawinowego.Żurawina pomaga również przed chorobami pęcherza moczowego u osób mających problemy z jego całkowitym opróżnieniem, np. u mężczyzn z przerostem prostaty.

Nowe właściwości żurawiny
Zapobiega próchnicy i chorobom dziąseł. Działa taki sam mechanizm jak w przypadku chorób pęcherza, bakterie nie przyczepiają się do tkanek. Żurawina chroni przed chorobami przyzębia, paradontozą, próchnicą. Spożywanie jej powoduje, wytwarzanie bariery na zębach i dziąsłach, zapobiega osadzeń chorobotwórczych bakterii.
Chroni przed wrzodami żołądka i dwunastnicy. Hamuje bakterie Helicobacter pyroli odpowiedzialną za powstawanie wrzodów.
Uusuwa wolne rodniki,dzięki czemu znacznie zmniejsza ryzyko wielu poważnych chorób, jak nowotworów, zaćmy, choroby Perkinsona ,Alzheimera oraz reumatyzmu.
Zapobiega tworzeniu kamieni nerkowych, bo zawiera kwas chinowy, który zapobiega łączeniu się jonów wapnia , fosforu w nierozpuszczalne związki i tym samym chroni przed powstawaniem kamieni nerkowych.

Zastosowanie kulinarne
Do celów leczniczych i kulinarnych używa się owoców żurawiny, które zbiera się późną jesienią, kiedy są już w pełni dojrzałe. Są one wyjątkowo trwałe i można je długo przechowywać po zerwaniu.Owoce można zamrozić i przechowywać przez kilka miesięcy. Dobrym sposobem przechowywania owoców jest zalanie ich czystą zimną wodą, którą zmienia się co kilka tygodni. Nie tracą wtedy wody ,nie marszczą się , nie więdną.
Owoce żurawin, mimo, że są bardzo kwaśne, można spożywać z cukrem na surowo, ale znacznie smaczniejsze są przetworzone na kompoty, dżemy, konfitury, nalewki , soki ( najzdrowsze są soki ), syropy, które można dodawać do innych napojów. Żurawiny ,podobnie jak buraki, zawierają kwas benzoesowy ,zatem wyroby z nich się nie psują a owoce długo zachowują świeżość. Znakomite są suszone żurawiny, podobne do rodzynek .Bardzo dobre do'' pogryzania''.Z suszonych owoców można sporządzać herbatki .( 2 łyżeczki suszu należy zalać szklanką wrzątku i odstawić na 10 min ).
Nasze prababki znały walory żurawiny i potrafiły przyrządzać smaczne potrawy, jak np. kisiel żurawinowy ( danie kuchni kresowej).
Poniżej przepis:
40 dag żurawin,1/3l. wody, 5dag mąki ziemniaczanej, 10 dag cukru. Żurawiny oczyścić ,opłukać na cedzaku pod bieżącą wodą , zmiażdżyć, zagotować i przetrzeć lub odcisnąć. Do otrzymanego soku dodać cukier, mąkę ziemniaczaną rozmieszaną w małej ilości zimnej wody, zagotować. Mieszając , wlać do salaterki, schłodzić. Podawać z bitą śmietaną. en smaczny zdrowotny deser powinien pojawiać się często na naszych stołach.
Z żurawin smażonych przyrządza się bardzo smaczny sos, który podawany jest do zimnych mięs pieczonych , do pieczonego drobiu. Jak, przedstawiono powyżej, ta niepozorna żurawina kryje w sobie bogactwo witamin , składników mineralnych czy antyoksydantów.

Działa zbawiennie na komórki mózgowe człowieka, spowalnia procesy starzenia, zapobiega upośledzeniu funkcji motorycznych i poznawczych itp. Żurawina jest naturalnym probiotykiem, utrzymuje prawidłową florę bakteryjną w jelitach, pomaga w trawieniu. Nie zapominajmy zatem o żurawinie i niech stanowi ona stały element naszej diety szczególnie w okresie jesieni i zimy a z pewnością unikniemy wielu schorzeń!
Źródło: J.Carper ''Apteka żywności'', J.Carper ''Żywność twój cudowny lek'', D. Grotto'' 101 produktów dla zdrowia i urody'', D.S. Khalsa ''Żywność lekarstwem'', M Zimmerman „Jedz według kolorów'', T,Lewkowicz - Mosiej ''Domowe porady ziołowe'',T.Lewkowicz - Mosiej ”Lecznicze przysmaki'' ,Reader's Digest ''Nie musisz chorować''.
Autor: Maria Szustakowska - Chojnacka, sierpień 2012 r.
Rej.600./Medycyna - 48/2012.08.18/JWIP.PL
Aktualizacja: 2012.09.05 godz. 23:05