Gynostemma pentaphyllum (łac.) -Jiaogulan (czyt. dziaogulan), po chińsku zwany "pentą" pięciolistnym żeńszeniem, to znane chińskie zioło, określane jako "zioło długowieczności" lub "nieśmiertelności".
To pnącze dorastające do 8 metrów wysokości, ma pięciopalczaste, ząbkowane liście, podobne do winobluszczu pięciolistkowego. Kwiaty jasnożółte, owocami są ciemne, małe jagody . Zaliczane jest do rodziny dyniowatych, do których należą: ogórek, melon, cukinia arbuz, itp. W odróżnieniu od nich nie rodzi jadalnych owoców. Obecnie roślina ta uprawiana jest na skalę przemysłową w całej Azji południowo-wschodniej.
Ta winorośl ziemna pochodzi z Dalekiego Wschodu (Chiny, Wietnam, Korea Płd., Japonia). W ramach tego gatunku istnieje 13 odmian. Wszystkie występują w Azji. W Chinach rośnie 11 odmian, z czego 7 rośnie tylko w Chinach i to właśnie one posiadają zasoby dzikiej gynostemmy pentaphylium. Winorośl ta rośnie na dużym obszarze gór Gin Ling i w 15 prowincjach na południe od Jangcy. Uważa się ,ze najwyższej jakości Gynostemma pochodzi z nad brzegów rzeki Jangcy .Jest stosunkowo słabo znanym ziołem w Europie, chociaż w Chinach ,stosowana jest od kilku stuleci, a jej właściwości znane były od XVI wieku.

Mieszkańcy gór na południu Chin używali tego zioła w postaci napoju dodającego sił i wzmacniającego witalność. (Chińczycy jak wiadomo ,to najdłużej żyjący ludzie na świecie). Zamiast tradycyjnej herbaty zielonej pito regularnie napar z dziko rosnącej gynostemmy, Jiao gulanu. Średnia wieku mieszkańców sięgała ponad 100 lat . Dlatego pojawiło się określenie tego zioła ‘’jako zioło długowieczne ‘’.Roślina ta na Międzynarodowej Konferencji Medycyny Ludowej w Pekinie w 1991r została zaliczona do najważniejszych ziół wzmacniających. Została ona przebadana na Uniwersytecie Loma Linda w Stanach Zjednoczonych w Kalifornii w 1992 roku, gdzie stwierdzono jej silne działanie ,jak np. regulowanie poziomu cukru we krwi, wzmacnianie układu odpornościowego itp. Wiele prestiżowych instytutów uczestniczy w badaniach JGL. Zbadano skład chemiczny, zastosowanie kliniczne itd. Długotrwałe zastosowanie tej rośliny podwyższa zdolności obronne, chroni przed niedoborem tlenu.

Jiaogulan – polecany dla sportowców
Stwierdzono, że Jiaogulan wpływa bezpośrednio na uwalnianie tlenków azotu.To bardzo ważne odkrycie. Tlenek azotu, jak wiadomo, jest najważniejszą cząsteczką sygnalizującą wpływ na szereg funkcji fizjologicznych takich ,jak krążenie, stany zapalne itp. Ma właściwości rozluźniające naczynia krwionośne, co zwiększa skuteczność dopływu krwi do pewnych obszarów a u osób trenujących do ćwiczonych mięśni. Uwalniany jest z białek, małych peptydów w jelicie cienkim, wchłaniany wraz z aminokwasami do systemu krążenia, dostaje się do każdej komórki w organizmie. Ma duży wpływ na pracę i funkcję układu sercowo - naczyniowego. Poprawia krążenie, zwiększa ilość krwi, tlenu, składników odżywczych , wpływa na budowę komórek mięśniowych.

Za odkrycie niezwykłej roli jaką tlenek azotu pełni w organizmie przyznano w dziedzinie fizjologii i medycyny w 1998 r. Nagrodę Nobla amerykańskiemu uczonemu Robertowi F .Furchgott i jego współpracownikom .
Jiaogulan przywraca energię, dobre samopoczucie, przyspiesza metabolizm, reguluje poziom cukru we krwi, zwalcza problemy z oskrzelami i oddychaniem, wzmacnia układ odpornościowy, zwalcza stres, wszelkie problemy ze snem, bezsenność itp. ale co ma istotne znaczenie wspomaga układ sercowo- naczyniowy . Zawarte w tej roślinie związki organiczne, saponiny. gypenozydy (o których poniżej) wydatnie zwiększają sprawność mięśnia sercowego, co stwierdzono na podstawie przeprowadzonych badań na 220 sportowcach oraz na 30 osobach nie będących sportowcami. U tych osób zwiększyła się objętość przepompowywanej krwi, bez oznak podwyższenia ciśnienia krwi i tętna, czego wynikiem było lepsze zaopatrzenie komórek w tlen oraz inne ważne składniki. Zwiększyła się również odporność na wysiłek fizyczny i skrócił się czas regeneracji organizmu. Odkryto ,że sportowcy przyjmujący JGL zyskują więcej czystej masy mięśniowej niż ci , którzy jej nie przyjmowali. W oparciu o te badania można bez obaw polecać JGL sportowcom ,osobom aktywnym fizycznie i umysłowo.

Jiaogulan taki , jak żeńszeń tyle , że lepszy
Chińczycy określają Jiaogulan następująco; ‘’taki, jak żeńszeń tyle ,że lepszy’’ .Skąd takie stwierdzenie?
Dlaczego JGL jest lepszy od żeńszenia? Odpowiedzi należy szukać w jego składzie chemicznym. Jiaogulan , który jest ,źródłem składników mineralnych takich , jak; wapń, mangan, fosfor, potas, żelazo, cynk, miedź, chrom, selen, jak również-witamin-B1, B2, B3, B5, B6. B12, kwasu foliowego ,C,E,A,D, - zawiera aminokwasy, saponiny trójterpenowe ( gypenozydy), sterole i flawonoidy.
Na szczególną uwagę zasługują saponiny, zaliczane do glikozydów - bezazotowych związków organicznych nie spotykanych w świecie zwierząt, składających się z części cukrowej (glukonu ) oraz aglikonu-sapogeniny, mających charakter sterolowy lub trójterpenowy.

Zainteresowanie saponinami wzrosło w XX wieku, gdy podjęto badania nad ich strukturą i zastosowaniem jako prekursorów kortyzonu, hormonu wyizolowanego z kory nadnerczy. W żeńszeniu wyodrębniono 28 różnych saponin zwanych ginsengoidami, natomiast w Jiaogu lanie aż 82, które nazwano gypenozydami albo gynosaponinami. Cztery saponiny zawarte w Jiaogulanie mają taką samą strukturę chemiczną jak saponiny żeńszenia, a budowa 11 tu jest prawie identyczna .Podobieństwa są tak znaczące , że JGL określa się jako ‘’żeńszeń południa’.
Tak duża ilość saponin zawartych w jiaogulanie oznacza zatem większy wpływ substancji czynnych na działanie poszczególnych systemów i organów wewnętrznych człowieka.
Dlatego Chińczycy mówią o Jiaogulanie , że ma podobne właściwości jak żeńszeń, ale czterokrotnie większe oddziaływanie, czyli - ‘’taki, jak żeńszeń - tyle że lepszy’’.

Oddziaływanie saponin - gypenozydów
Roślinne saponiny bardzo przypominają zwierzęce hormony steroidowe .W organizmach roślinnych pełnią te same zadania. Koncentrują się głównie w bulwach, korzeniach, co umożliwia roślinie pobieranie wody. Roślinne saponiny posiadają zdolność oddziaływania na układ hormonalny człowieka. Zachowują się podobnie jak testosteron.
Testosteron po wniknięciu do komórki wiąże się z wyspecjalizowanym białkiem –receptorem, oddziałuje na materiał genetyczny i stymuluje tworzenie się białek .Podobne działanie może wykazać Jiaogulan, który zawiera te same związki .Jiaogulan jest najważniejszym , naturalnym zbiorem saponin występujących w przyrodzie.
Jiaogulan został dobrze przebadany przez naukowców chińskich. Badania przeprowadzono na ludziach , jak i na zwierzętach, brano pod uwagę głównie oddziaływanie saponin-gypenozydów .

Stwierdzono uniwersalne właściwości zawartych w Jiaogulanie gypenozydów, a mianowicie ;-są one inhibitorami niektórych bakterii, np. w ich obecności ginie Staphylococcus aureus- gronkowiec złocisty , bardzo groźna bakteria, która powoduje wiele bardzo ciężkich zakażeń , -zapobiegają zlepianiu się płytek krwi, co zmniejsza ryzyko zawału,-zmniejszają ilość cholesterolu ogólnego, -skutecznie przywracają równowagę między ‘’złym’’ cholesterolem LDL a ‘’dobrym’ ’HDL.- zapobiegają miażdżycy naczyń krwionośnych -powstrzymują proces starzenia się,-poprawiają funkcję nerek,- gynosaponina SH-6 odpowiedzialna jest za poprawę jakości i długości snu,-gynosaponiny hamują rozmnażanie się komórek nowotworowych od 20-80%-chronią organizm przed wolnymi rodnikami ,stymulują wytwarzanie tlenku azotu,-przeciwdziałają pogrubianiu się ścianek żył na skutek syntezy białek i DNA,-zmieniają strukturę błon komórkowych, czyniąc ją przepuszczalnymi dla składników organicznych ( cukrów, białek tłuszczów ),-działają przeciwbólowo i przeciwzapalnie, przeciwdziałają marskości wątroby, hamują wytwarzanie toksycznych bakterii szkodliwych dla zdrowia.

Działanie lecznicze JIaogulanu
Współczesna medycyna chińska podaje ,że liście z domieszką łodygi mają wiele zastosowań w leczeniu; alergii, astmy, migren, choroby wrzodowej, cukrzycy, dnie moczanowej, kaszlu, prostaty, zapalenia stawów itp. Podstawowe działanie polega oczyszczaniu organizmu i usuwaniu toksyn, pomocne w terapiach odchudzających , wzmocnieniu układu odpornościowego itp.
Odżywiają serce, odnawiają energię Qi, ( wg filozofii chińskiej, jest to energia wszechobecna, czyli wszystko to , co nas otacza ) regulują przepływ krwi, wydalają flegmę, usuwają zastoje krwi itp.
Jiaogulan wykazuje doskonałe właściwości przeciwutleniające ,chroni DNA przed uszkodzeniami, chorobą nowotworową, opóźnia procesy starzenia itp. Posiada zaletę wykazującą działania adaptogenne podobne do żeńszenia, wpływające między innymi na równowagę hormonalną, układ odpornościowy, wytrzymałość, kondycję.
W połączeniu z innymi ziołami wpływa korzystnie na układ sercowo- naczyniowy, zwiększając objętość wyrzutową serca, pojemność minutową serca bez wpływu na ciśnienie tętnicze.

Sposób użycia
Herbata z liści Jiaogulanu ma smak podobny do zielonej herbaty, ale pije ją się przyjemniej . Posiada więcej zalet niż zielona herbata .Aby przygotować herbatę wystarczy 3-5 g świeżych lub suszonych liści ( suszone mają podobno lepszy smak) zalać filiżanką wrzącej wody i parzyć 5-40 min. Bezpieczna dawka wynosi 4g/kg masy ciała-czyli 2-3 filiżanek dziennie.
Jiaogulan można spożywać w formie nalewki lub dodając świeże liście do potraw, sałatek. Aby przygotować nalewkę należy 1 część świeżego, rozdrobnionego ziela zalać 5 częściami alkoholu 30-40%, macerować przez 1 tydzień, potem przecedzić. Stosować 2 razy dziennie, rano ,po południu po 5ml lub jednorazowo po 1 małym kieliszku przez okres miesiąca. Nie zażywać przed snem .Nie należy spożywać na pusty żołądek. Ostrożnie powinny podchodzić do picia herbat z Jiaogulanu osoby przyjmujące leki na nadciśnienie lub uspakajające ,gdyż roślina ta wzmacnia działanie tych leków.
Nie powinny spożywać naparów ,czy herbaty kobiety w ciąży ,karmiące, osoby po przeszczepach, w czasie szczepień ochronnych, przyjmujące leki i zioła zmniejszające krzepliwość krwi.

Uprawa
Jiaogulan najczęściej uprawiana jest w szklarniach lub namiotach( bezpośrednie światło słoneczne powoduje zamieranie rosliny), ale również z powodzeniem ta roślina wieloletnia może być uprawiana w mieszkaniu i przez cały rok można korzystać z jej świeżych liści. Latem można wystawiać ją na balkon, wytrzymuje lekkie przymrozki .Jesienią może się zdarzyć ,że roślina zacznie usychać, należy wtedy ją ściąć kilka centymetrów nad ziemią i ograniczyć podlewanie. Ścięte liście ususzyć i przechowywać w szczelnym słoiku. Wczesną wiosną dodać lekkiego naturalnego nawozu i zacząć regularnie podlewać, wypuszcza wtedy nowe pędy. Jiaogulan lubi przycinanie, ładnie się rozrasta, w ciągu sezonu może osiągnąć wysokość do 2m.Można rozmnażać z nasion lub sadzonek pędowych ,itd. W sprzedaży znajdują się sadzonki w doniczce w cenie około 7 zł, natomiast herbata z liści tej rośliny w cenie koło 20zł/10dag.Występują 2 typy Jiaogulanu ; dziko rosnący i z uprawy. Najskuteczniejszy jest dziko rosnący.
Jiaogulan od tysięcy lat stosowany jest w Tradycyjnej Medycynie Chińskiej .Roślina ta, jak podano wyżej, uważana jest jako jedna z najważniejszych dla zdrowia człowieka. Ma niezwykłe właściwości jak np., wywiera wpływ ochronny na wątrobę, zapobiega stłuszczeniu wątroby, leczy infekcje bakteryjne i grzybicze, zmniejsza szkodliwy wpływ alkoholu itp. Rezultaty badań chińskich uczonych nie w całym aspekcie zostały zweryfikowane przez zachodnich uczonych .Prace w tym zakresie trwają. Jednak co zostało stwierdzone - Jiaogulan zwiększa odporność na wysiłek fizyczny, zwiększa wytrzymałość, kondycję, skraca czas regeneracji ,usuwa zmęczenie. Jest zatem pomocny dla sportowców.
Autor: Maria Szustakowska – Chojnacka, listopad 2013 r.

Źródło: „Wielka Encyklopedia Roślin”, ’’Postępy Fitoterapii 3-4/2002r., B. Gawryluk „Szokujący raport o długowieczności Chińczyków”. Strony internetowe, między innymi: http:// słonecvznybalkon.pl/2013/01, http//www.plantamed.pl/jaoqulan, lecznicze zioła. blox.pl, http;//www.gynostmma.pl oraz inne.
Rej.756/WSPOMAGANIE -17/2013.11.24/ JWIPL.PL.
Aktualizacja: 2014.01.07, godz. 18:37