W Polsce kulturystyka od kilkunastu lat jest oficjalnie uznawana za dyscyplinę sportową, a jako forma rekreacji fizycznej znana jest od 1957 roku. Trudno jest jednak odpowiedzieć jednoznacznie i krótko na pytania: czym jest kulturystyka, jakie korzyści daje jej uprawianie, czy jest to sport, czy zawody w napinaniu mięśni mają sens, czy ma szansę stać się dyscypliną olimpijską.

Można zaryzykować nawet twierdzenie, że właściwa odpowiedź na te proste pytania jest możliwa, po dokonaniu na początku umownego podziału kulturystyki: właśnie na kulturystykę rekreacyjną – uprawianą dla zdrowia oraz na sportową – uprawianą przez zawodników oraz tych, którzy dążą ich śladem w „budowaniu mięśni” i zdobywaniu laurów w konkursach (oficjalnie: w zawodach) napinania mięśni. Według mnie taki podział jest bardzo ważny dla zrozumienia istoty żelaznego sportu i sensu jego uprawiania.

Kulturystyka dla wszystkich, wywodząca się m.in. od Amerykanina Boba Hoffmanna, a w Polsce zmodyfikowana i propagowana przez red. Stanisława Zakrzewskiego, to wykonywanie ćwiczeń siłowych, których celem jest uzyskanie ładnej sylwetki, siły, sprawności fizycznej i co najważniejsze – zdrowia. Dlatego też oznaczam tę kulturystykę jako rekreacyjną, literą „R”.
Wspomniana wyżej kulturystyka sportowa charakteryzująca się wspomaganiem rozwoju muskulatury środkami farmaceutycznymi, w tym „spod znaku strzykawki i tabletek”, zwana jest dalej „S”.
Obie formy ćwiczeń siłowych należy więc omawiać osobno, wnioski pozostawiając czytelnikowi oraz czekając na jego głos w dyskusji, np. na forum JWIP.PL.

Kulturystykę ,,R’’ - na początku jej istnienia w Polsce propagował redaktor Stanisław Zakrzewski często narażając się na kłopoty, a jego uczniowie – pasjonaci nowej formy kultury fizycznej wcielali w życie. Oni jako pierwsi przekonali się, że systematyczne ćwiczenia kulturystyczne rozwijają oprócz siły, sprawności fizycznej, mięśni również: charakter, cierpliwość, konsekwencję w dążeniu do celu, potrzebę samodoskonalenia. Ponadto kulturystyka rekreacyjna uczy, by robić coś najlepiej, jak się potrafi oraz rozwija naturalną siłę, gibkość i muskulaturę, czyli może być przygotowaniem i uzupełnieniem praktycznie każdej dyscypliny sportu.

Do takiej kulturystyki, której mottem jest ,,silny i sprawny’’ należy także obecnie zachęcać jak największą rzeszę ludzi w każdym wieku, obiecując im zdrowie i wszechstronną sprawność fizyczną przez długie lata. Uważam, że należy mocno zaakcentować, iż obietnica ta po jakimś czasie NA PEWNO się sprawdzi. Pasjonaci tej formy ćwiczeń, wolnej od odżywek, suplementów i całego kolorowego przemysłu tabletkowo – pigułkowatego mając ponad 60 lat, nadal ćwiczą i cieszą się życiem. To oni najlepiej wiedzą, jakie to dobrodziejstwa dla organizmu człowieka daje regularne uprawianie rekreacyjnej kulturystyki. Nic więc nie powinno stać na przeszkodzie, aby obecna młodzież zaczęła ćwiczyć siłowo, nie zapominając o nauce i budowaniu swojej kariery zawodowej. Wiadomo, że uprawianie kulturystyki może kształtować pozytywne cechy człowieka, które mogą przyczynić się do tego, że skuteczniej będzie kształtowana wartościowa osobowość. Można więc powtórzyć za Stanisławem Zakrzewskim, że kulturystyka rekreacyjna to BARDZO WAŻNY DODATEK do zdrowego stylu życia, uzupełnienie towarzyszące w drodze kariery zawodowej.

Na ten temat między innymi publicznie wypowiedział się artysta - słynny malarz i rzeźbiarz Wojciech Siudmak. Cytuję fragment Jego wywiadu (całość zob. w dziale „wywiady”. Tytuł „”Sport jako religia życia”):
,,Wtedy w warszawskiej „Syrence”, bo tam wspólnie trenowaliśmy, było wielu silnych, sprawnych fizycznie i ładnie zbudowanych młodych ludzi. Pozwolę sobie wymienić kilka nazwisk: Sławomir Petelicki (dzisiaj generał), Stefan Krajewski (dzisiaj profesor ekonomii, doradca prezydenta), Marek Perepeczko (dzisiaj aktor i dyrektor teatru), Janusz Głowacki (dzisiaj pisarz o międzynarodowej sławie), Andrzej Laskowski (dzisiaj artysta malarz), Marian Glinka (dzisiaj aktor teatralny i filmowy), Bogusław Krydziński (dzisiaj właściciel pięknej restauracji w Sztokholmie) oraz obecnie „wypytujący” mnie Jan Włodarek (ceniony ekonomista), zaś instruktorem był Józef Radziwiłko - jeden z najbardziej sprawnych i najlepiej zbudowanych sportowców polskich’’.

Należy przypomnieć, że zawody kulturystyczne przeprowadzane były kiedyś w formie wieloboju obejmującego między innymi przysiad ze sztangą, martwy ciąg, wyciskanie sztangi na ławce, ćwiczenia gimnastyczne i pozowanie. Były one bardzo emocjonujące zarówno dla zawodników jak i dla widzów. Była to rywalizacja o charakterze sportowym w najczystszej postaci i wcielenie dewizy ruchu olimpijskiego: Citius, altius, fortius. W związku z tym obecność kulturystyki w wielkiej rodzinie olimpijskiej, jako pewnej formy wieloboju siłowego - ciężarowego byłaby, zdaniem autora, wyłącznie kwestią czasu. Wypada postawić pytanie, dlaczego tak się nie stało i co gorsza, dlaczego mimo tak oczywistych korzyści z uprawiania kulturystyki rekreacyjnej coraz więcej młodych ludzi wybiera kulturystykę „S”, czyli szybki sposób „budowania dużych mięśni”?

Może zabrzmi to zbyt krytycznie, ale niestety obecnie prawie w każdej siłowni, czy też w naszych magazynach dla kulturystów propagowany jest tylko kult masy mięśniowej. Tysiące młodzieńców noszą ze sobą wielkie torby pełne proszków, płynów i tabletek, które pomagają im podobno uzyskać MASĘ, nieważne, że galaretowatą, wątpliwej jakości, ale MASĘ, która jest jedynym celem, kluczem do mglistej przyszłości i niby do zapewnienia bytu. Grubość „karku i kabla” może określać miejsce w hierarchii i pozwala czuć się królem podwórka. Rzesze trenują pod kierunkiem internetowych ,,instruktorów’’ którzy na pytanie chłopaka (wzrost 180 cm, waga ok. 90 kg), który chce schudnąć, odpowiadają: ,,radzę zacząć od jabłczanu kreatyny, żeby zbudować konkretne mięśnie, a potem termogeniki i białko’’, albo: ,,konieczna jest po każdej serii suplementacja BCAA, bo mięśnie są głodne i rzucają się na aminokwasy’’.

Czasem jest jeszcze gorzej, gdy instruktorem zostaje największy facet na „siłce”, który oczywiście musi wszystko wiedzieć najlepiej, to znaczy poradzi w jakim cyklu brać kreta (kreatyna), jak zdobyć Mietka (metadon) i kiedy odstawić teścia (testosteron), by wysuszyć mięśnie.

Warto zastanowić się, czy wielu dzisiejszych pakerów będzie mogło wspominając dawne czasy powiedzieć: ćwiczyli ze mną: „X”, dzisiaj jest profesorem, „Y” dzisiaj jest adwokatem, „Z” dzisiaj jest artystą, „K” dzisiaj ma dobrze prosperującą firmę, a „G” jest prawnikiem lub ekonomistą. Obawiam się, że część z tych, których głównym celem w życiu jest zdobywanie masy mięśniowej, zostanie np. bramkarzem, w dyskotece, albo będzie dorabiało sprzedażą ,,koksu’’ w osiedlowej siłowni. W najlepszym razie ktoś może próbować sił jako zawodnik, ale to tylko złudzenie życiowego sukcesu, a dla nielicznych po prostu kiepski zawód.

Obecne zawody w tak zwanej kulturystyce S, u każdego, kto interesuje się sportem, wywołują pełen politowania uśmiech. Rząd prężących mięśnie facetów wysmarowanych emulsją, może zainteresować co najwyżej ciotkę Helkę, wujka Heńka, resztę rodziny oraz kumpli z siłowni i podwórka, ale na olimpiadę to mało. Na najwyższym światowym poziomie jest tylko gorzej: zawodowy Mr Olimpia, który przy 178 cm wzrostu waży w sezonie ponad 130 kg, ma wzdęty od hormonu wzrostu brzuch i talię jak obręcz w beczce. Gdy sędzia w konkursie zawodowców mówi, że ocenia się proporcje, symetrię i separację mięśni, znowu wypada się tylko uśmiechnąć. Separację owszem tak, każdy z zawodników ma taką samą, ale dwie pozostałe składowe oceny, trzeba by chyba nazwać inaczej: MASA, MASA, MASA, zamiast olimpijskiego: Citius, altius, fortius. Pominę tu kwestię dopingu i przypadki umieszczania w odbycie prezerwatyw wypełnionych moczem kolegów, bo po pierwsze sporty olimpijskie nie są od niego wolne, a po drugie wymaga to oddzielnego opracowania.

Kulturystyka ma przez to wszystko bardzo zły odbiór społeczny, obecnie bardziej wypada powiedzieć: chodzę na siłownię, niż uprawiam kulturystykę, bo stawia to człowieka w złym świetle. Wielokrotnie sam tego doświadczyłem, gdy moja sylwetka i stwierdzenie: uwielbiam kulturystykę, kwalifikowało mnie w oczach rozmówcy jako matołka.

Wszyscy ćwiczący kulturystykę „R”, powinni propagować tę formę słowem i czynem, jak to miało miejsce 40 lat temu i wcześniej. Sam robię to od wielu lat. Ze względów zawodowych mam kontakt z młodymi ludźmi, którzy naciągają doktora Bicka (taki mam pseudonim wśród studentów) na opowieści o sporcie. Część słuchaczy rzeczywiście jest zainteresowana, a część ma po prostu dość nudnego seminarium na temat chorób zwierząt. Same słowa niewielki odnoszą skutek, pomimo długich wyjaśnień, które można streścić następująco: ten, kto nie chce zostać zawodowym kulturystą lub osiedlowym pakierem, a bierze prochy, jest idiotą. 98%. tych, których potem pytam, przeważnie mówi – „tak, rozumiem, ale pobiorę rok, nabiorę masy i odstawię’’. Mój koronny argument: a co zrobisz z niewydolną wątrobą, nerkami, słabym sercem, zaburzeniami psychicznymi, niepłodnością lub fartuchem skórnym jak przestaniesz brać?’, nie bardzo trafia do ich mądrych głów. Ostatnio więc stosuję inny sposób i gdy dostrzegam osobnika, którego opisuję wierszykiem ,,dziecie na krecie’’ (błąd to licentia poetica), przynoszę swoje odważniki kulowe i mówię: wyciskaj do wyprostu ramion, a później...

Do tej pory żadna z wybranych ofiar nie dała rady wykonać proponowanego zestawu ćwiczeń. Próba ta wypada śmiesznie, ale to ja w końcu przegrywam, gdyż przyszły lekarz weterynarii po wyjściu z uczelni myśli jednak o zakupie kosztownej i niezdrowej kuracji wspomagającej przyrost mięśni.
Autor: Piotr Sławuta, grudzień 2013 Wrocław

JWIP.PL: Autor artykułu jest doktorem nauk weterynaryjnych, pracownikiem naukowo-dydaktycznym Katedry i Kliniki Chorób Wewnętrznych Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu; jest cenionym i znanym lekarzem zwierząt. Od wielu lat uprawia boks i szermierkę ciężką bronią (szabla polska i katana). Uprawia również kulturystykę, - wyłącznie naturalną - traktując ją jako uzupełnienie codziennych treningów sportów walki.
Rej. 747/Różne – 104/2013.12.15/ JWIP.PL
Aktualizacja 2014.04.17, godz.23:00