Różeniec górski, zwany ‘’złotym korzeniem”, jest byliną z rodziny gruboszowatych. Rośnie na terenach Eurazji i Ameryki Południowej. Występuje także w Polsce na obszarach górskich; w Tatrach, Sudetach, Bieszczadach. Lubi wilgotne stoki i skały ubogie w substancje organiczne .Może być uprawiany nie tylko w górach, ale i na nizinach, np. w ogródkach skalnych.
Różeniec wytwarza mięsiste, bulwiaste, zgrubiałe, połyskujące złotawo kłącza o charakterystycznym zapachu olejku różanego, od którego pochodzi nazwa gatunkowa rośliny( grec. rodia, rodion)
Owoce pojawiają się jesienią, mają postać czterech zrośniętych nasady mieszków o krótkich odchylonych na zewnątrz szyjkach.
Różeniec górski ma podobne właściwości do żeń szenia.
Od 1960 r. opublikowano ponad 180 wyników badań, na podstawie, których ustalono korzystne działania lecznicze i stwierdzono, że rożeniec jest jedną z najlepszych roślin adaptogennych.

Zalecany sportowcom ponieważ jest silnym adaptogenem. Utrzymuje prawidłowe funkcje organizmu bez względu na stresy, normalizuje funkcje organizmu niezależnie od istniejącego stanu patologicznego, podnosi odporność na szkodliwe działanie czynników zewnętrznych itp. Wykazuje wysoką aktywność biologiczną, oraz niezauważalny poziom toksyczności i dlatego znajduje się na samym szczycie listy najlepszych adaptogenów. Właściwości adaptogenne różeńca zostały potwierdzone badaniami przeprowadzonymi w ciągu 35 lat w Rosji i w Skandynawii.
Różeniec podnosi efektywność treningów fizycznych, zmniejsza zmęczenie, poprawia stan umysłowy i fizyczny, zwiększa wytrzymałość, wzmacnia skuteczne zużycie rezerw metabolicznych. Zwiększa energię do życia, poprawia wydolność fizyczną i niweluje przemęczenie organizmu. Skraca znacząco czas potrzebny na odpoczynek. Roślina ta zalecana jest do stosowania między seriami ćwiczeń oraz w trakcie przygotowań do zawodów.
Różeniec jest antyoksydantem, a jednocześnie stymulantem, który chroni przed astenią, czyli spadkiem wydolności energetycznej ustroju. Zmniejsza stres oksydacyjny wywołany niedostateczną podażą tlenu.
Kłącze różeńca powinno być stosowane także przez osoby wykonujące ciężką pracę fizyczną i sportowców, szczególnie po intensywnych treningach.
Odnotować należy, że specjaliści w dziedzinie lotów kosmicznych wypróbowali działalność różeńca podczas przygotowań astronautów i stwierdzili jego pozytywne korzyści.

Substancje aktywne. Kłącze różeńca zawiera specyficzne glikozydy fenolowe, nazwane salirozydami, między innymi; rodiolozyd, rozynę odpowiedzialne za właściwości adaptogenne oraz kwasy organiczne takie, jak; bursztynowy, cytrynowy, jabłkowy, szczawiowy itp. oraz cukry. Odkryto w nim także związki; monoterpeny (roziridol, rozaridyna), triterpeny, fitosterole, kwasy fenolowe itp. W składzie różeńca znajdują się w małych ilościach mikroelementy, takie, jaki; bor, chrom, miedź, selen itp.
Swoją niezwykłą aktywność biologiczną różeniec zawdzięcza obecności salidorozydu i rozawiny, które działając razem, dają znaczne efekty.

Walory lecznicze. Cenne właściwości różeńca górskiego były wykorzystywane przez tradycyjną medycynę tybetańską od 1200lat p.n.e. Od wieków stosowany był także na obszarach Rosji, Skandynawii, Chin i w innych krajach. Na Dalekim Wschodzie stosowano różeniec, jako środek ogólnie wzmacniający, w stanach wyczerpania oraz w leczeniu chorób układu nerwowego. Uznany został, jako lekarstwo przez greckiego lekarza Discoridesa.
Wikingowie stosowali go w celu wzmocnienia swojej wytrzymałości, odporności na przeziębienia a także zwiększenia płodności i żywotności. Starożytni Rzymianie wykorzystywali tę roślinę, aby ożywić swoje serce i zmniejszyć cierpienie. Wszechstronne działanie różańca sprawiło, że zainteresowali się nim także medycy w starożytnej Grecji.
Medycyna ludowa polecała ekstrakty z kłączy na depresje, w zaburzeniach funkcji układu nerwowego, w chorobach infekcyjnych, w zaburzeniach pracy układu pokarmowego.
Współcześni naukowcy zaczęli przeprowadzać badania nad właściwościami różeńca w latach sześćdziesiątych ub. wieku. Stwierdzono, iż ta roślina zmniejsza poziom stresu i poprawia humor, dzięki zawartości związków stymulujących produkcję serotoniny, neuroprzekaźnika, wytwarzanego z mózgu z aminokwasu tryptofanu, który wywołuje senność.
Różeniec górski stosowany jest, jako środek pomocniczy w leczeniu depresji, a nawet schizofrenii oraz stanów zmęczenia fizycznego, czy psychicznego.
Ma duży wpływ na serce. Leczy uszkodzenia wiązane z niedokrwieniem serca, zaburzeniem funkcji seksualnych, zmniejsza ryzyko powstania arytmii, dolegliwości starszego wieku, niektóre objawy neurologiczne, wzmacnia wątrobę, obniża poziom cukru we krwi, hamuje rozwój miażdżycy, zwiększa wydzielanie żółci, normalizuje działanie gruczołów wydzielania wewnętrznego itp.
Wchodzące w skład różeńca antyoksydanty niszczą wolne rodniki, przyczyniające się do powstawania komórek nowotworowych oraz opóźniają procesy starzenia. Kłącze to wspomaga pracę układu immunologicznego, zwiększa odporność.
Pozytywny wpływ na układ nerwowy ekstraktu z różeńca wynika z hamowania aktywności acetylocholiny, która bierze udział w przekaźnictwie nerwowym.
Acetylocholina przenosi bodźce z zakończeń nerwowych do tkanek i komórek. Różeniec chroni przed zwiększonym wysiłkiem fizycznym i umysłowym, przed objawami astenii( skrajne zmęczenie- brak chęci do pracy), poprawia samopoczucie, zwiększa potencję seksualną itp.
Pomimo pozytywnych właściwości różeniec nie zaleca się osobom nerwowym, cierpiącym na nadciśnienie, oraz podczas chorób, kiedy występuje wysoka temperatura.

Sposób użycia. W Rosji, na Syberii zaleca się picie wodnych wyciągów z kłączy różeńca. I tak np. około 10 g wysuszonych i rozdrobnionych kłączy zalewa się dwiema szklankami chłodnej, przegotowanej wody, pozostawia na noc, a rano po odcedzeniu pije się dwa lub trzy razy dziennie przed posiłkami.
Można także sporządzić nalewkę z kłączy. W tym celu należy zalać 1 część ( wagowo) suchych kłączy z 5 częściami 70% spirytusu lub 40% wódki i odstawić na 12 dni w ciemne, ciepłe miejsce. Przyjmować po łyżeczce trzy razy dziennie.
Różeniec jest dostępny w formie tabletek czy wygodnych w stosowaniu saszetek. Wieczorem saszetkę można wrzucić do szklanki i zalać wrzątkiem do 3/4 objętości i odstawić do rana. Pić trzy razy dzienne i przed posiłkami.
W ostatnich latach stosuje się wyłącznie ekstrakty ( na 40% etanolu) standaryzowane na rozawinę 3% i salidrozyd 0,8-1%.Zaleca się przyjmowanie ekstraktu 200 - 600mg, co odpowiada 20-60 kropli nalewki, dwa lub trzy razy dziennie przez okres do 4 miesięcy.
W niektórych krajach przemysł farmaceutyczny produkuje z kłączy różeńca preparaty, np. w Rosji - ekstrakt płynny, w Szwecji różeniec wchodzi w skład wielu preparatów, natomiast w USA stosuje się tabletki, jako dodatek do żywności w celu zwiększenia witalności.
Autor; Maria Szustakowska – Chojnacka, luty 2015 r.

Źródło; Ben-Erik van Wyk, Michael Wink ”Rośliny lecznicze świata’’, Teresa Lewkowicz-Mosiej ‘’Rośliny wzmacniające’’, Teresa Lewkowicz- Mosiej ‘’Domowe porady ziołowe’’, Teresa Lewkowicz - Mosiej ‘’Egzotyczne rośliny lecznicze’’.
Rej.823./WSPOMAGANIE - 21/2015.02.11/JWIP.PL
Aktualizacja 2015.03.11, god, 17:15