W sierpniu 1997 roku na łamach „KiF" ukazał się artykuł Mirosława Prandoty z okazji 60 lat na sportowej arenie Witolda Majchrzaka z Bydgoszczy. Przypominamy ten artykuł, który szczegółowo obrazują Jego sportową działalność i zamiłowanie do dyscyplin siłowych.
Witold Majchrzak zmarł 7 lutego 2009 r., w wieku 92 lat.
Inne artykuły o W. Majchrzaku są w dziale „Sylwetki”, zaś Jego zdjęcia w „Galerii".
(J.W., sierpień 2016)

60 LAT NA SPORTOWEJ ARENIE

Żywa legenda polskiej kulturystyki
Nazywa się Witold Majchrzak. Urodził się w Berlinie w roku 1917, a w cztery lata później rodzina zabrała go do Bydgoszczy. Mieszka tam do dziś. Pięć lat temu był bohaterem jubileuszu, o jakim dotąd chyba się nie słyszało. Otóż 75-letni Witold Majchrzak postanowił wtedy, po sześćdziesięciu latach wyczynu sportowego, przejść na zasłużoną emeryturę. Aby jednak nikomu nie wydawało się, że mistrz nagle stracił parę w mięśniach, na oczach świadków wycisnął 160 kilogramów!

W jego domu znajduje się obszerny gabinet, zasługujący raczej na miano muzeum sportu albo wręcz sanktuarium sportu. Ściany obwieszone są i obstawione dyplomami, pucharami, zdjęciami, statuetkami, proporcami, medalami, rzeźbami w brązie. To pamiątki, w których zakonserwowany został klimat sześćdziesięciu lat sportowego życia na najwyższym poziomie. Witold Majchrzak to postać niepowtarzalna w sportowym światku. Zawodnik, instruktor, sędzia, działacz, organizator i popularyzator sportów siłowych. W roku 1960 założył w Bydgoszczy pierwszy klub kulturystyczny. Interesujący jest fakt, że klub założył Majchrzak na własnej posesji, sam zorganizował sprzęt, sam był instruktorem, a wszystko to robił społecznie, nie biorąc ani grosza za swój wkład i swoją pracę. Ośrodek przetrwał 31 lat. Majchrzak wychował wiele setek kulturystów, wśród których nie zabrakło zawodników o najwyższych kwalifikacjach. Ci najlepsi startowali w zawodach ogólnopolskich oraz międzynarodowych. Już w roku 1965 ekipa trenera Majchrzaka na mistrzostwach Polski w Sopocie okazała się najliczniejsza, bo startowało dwudziestu, na co nie mógł sobie pozwolić żaden inny klub. Pan Witold był też niestrudzonym aktorem-amatorem podczas różnych mniejszych lub większych uroczystości, rocznic i świąt, w zakładach pracy, na stadionie, w szkołach, szpitalach i pensjonatach. Był to swoisty rodzaj aktorstwa sportowego. Jako aranżer, konferansjer i jednocześnie wykonawca opracowanego przez siebie programu odznaczał się niespotykanym luzem. Umiał nawiązywać doskonały kontakt z publicznością, wiedział, czym ją zaskoczyć, zainteresować, zadziwić. Ma za sobą niezliczoną ilość pokazów kulturystyczno-atletycznych, podczas których wyciskał sztangę w leżeniu, robił przysiady, żonglował ciężarkami, prezentował swoich wychowanków, zachęcał do ćwiczeń, przekonywał o ich zdrowotnym oddziaływaniu. Był działaczem na szczeblu lokalnym i centralnym. W latach 1976-82 zasiadał w Prezydium Centralnej Komisji Kulturystyki przy TKKF, a później (1987-91) w takiej samej komisji przy Radzie Głównej LZS. Pełnił też przez dziesięć lat funkcję przewodniczącego Okręgowej Komisji Kulturystyki w Bydgoszczy. W latach 1965-90 żadna impreza kulturystyczna w Polsce nie odbyła się bez aktywnego udziału Witolda Majchrzaka. Jego działalność została uhonorowana najpierw Złotym Medalem Zasługi, potem Krzyżem Kawalerskim, następnie Złotą Odznaką Zasłużonego dla Kultury Fizycznej i wreszcie złotym medalem IFBB, wręczonym osobiście przez samego Bena Weidera w roku 1982 w Bydgoszczy, czym mogą się pochwalić tylko bardzo nieliczni na świecie.

Przymiarka w gospodzie
We wrześniu 1939 kapral batalionu pancernego Witold Majchrzak dostał się do niewoli niemieckiej. Okupanci odkryli, że jeniec urodził się w Berlinie, zabrali go więc do lagru w Bawarii, gdzie z racji płynnej znajomości języka niemieckiego najpierw wyznaczyli mu funkcję tłumacza, a później przydzielili go do pomocy bauerowi. Zdarzało się, że po pracy w gospodarstwie Majchrzak zachodził do gospody. Często zasiadali tam bawarscy osiłkowie ważący po sto kilogramów. Syn bauera skonstruował kiedyś ekspandor, dawał chłopakom do rozciągania i wyśmiewał ich, bo nikomu nie udała się ta sztuka. Któregoś dnia zawołał niespodziewanie: – A może Witold się przymierzy? Oczywiście miał to być żart, bo kudy tam wychudzonemu jeńcowi do bawarskich chłopów! I stał się cud, przynajmniej Niemcy tak uważali: Majchrzak rozciągnął sprężyny! Osiłkowie nie mieli pojęcia o tym, że 22-letni kapral rok wcześniej został mistrzem Polski w zapasach, a ponadto był mistrzem Pomorza w boksie. Zanim przeminęło zaskoczenie, syn bauera błysnął refleksem: – Uciekaj, Witold, bo oni cię zabiją! Po prostu zadufani w sobie Niemcy nie mogli ścierpieć, że pokonał ich jakiś tam Untermensch. Sięgnęli więc do pistoletów, ale Majchrzaka już nie było. W niedługi czas później udało mu się przekonać Arbeitsamt, że przecież może pracować w rodzinnej Bydgoszczy, która od dwóch lat była już pod okupacją niemiecką.

Kudłaty przeciwnik
Latem 1942 roku do Bydgoszczy przyjechał niemiecki cyrk z programem „Menschen-Tiere-Sensation”. Dyrektor Max Schmidt, jeszcze do niedawna atleta o europejskiej sławie, pojawił się na arenie z 300-kilogramowym niedźwiedziem w kagańcu. Zaproponował publiczności test na siłę i odwagę. Kto podejmie walkę z jego brunatnym podopiecznym, otrzyma nagrodę. Na trybunach było wielu umundurowanych osiłków, ale propozycji nie przyjął nikt. Któregoś wieczoru w cyrku pojawił się Witold Majchrzak. Miał 25 lat, ważył 67 kg przy wzroście 170 cm. Wyglądał dość licho, kiedy stanął przy potężnie zbudowanym niemieckim dyrektorze i oświadczył, że gotów jest podjąć walkę. Głosy pełne zwątpienia uciszyły się dopiero wtedy, gdy Polak na jednym najmniejszym palcu u ręki podniósł w górę 25-kilowy odważnik. To wystarczyło, aby uznano jego przydatność do boju. – Kiedy jednak miś stanął na tylnych łapach i ryknął wcale nie „sportowo”, poczułem przejmujący dygot łydek – wspomina dziś 80-letni pan Witold. – To nie była zabawa. Niedźwiedź miał wprawdzie kaganiec na pysku, ale „paznokci” nikt mu zawczasu nie obciął. A gdy poczułem jego potężne łapy na ramionach, natychmiast zrozumiałem, na czym polega walka w kategorii „open”. Majchrzak ubrany był w specjalny skórzany kostium ochronny i pilotkę na głowie, co podobno powinno go chronić przed pazurami zwierzęcia, ale oczywiście miało to symboliczne znaczenie, jako że w razie użycia przez misia pazurów, człowiek zostałby rozerwany. Walka trwała do momentu, gdy misia zaczynały ponosić nerwy, co natychmiast dostrzegał jego właściciel. Wyrywał Majchrzaka z objęć zwierzęcia i głośno obwieszczał remis. Odważny Polak zostawał nagradzany burzą oklasków, a dyrektor proponował mu powtórkę następnego wieczoru. Majchrzak długo zastanawiał się, co robić, aby położyć przeciwnika. Po którymś z kolei „remisie” postanowił wykorzystać moment, kiedy zwierzę dostawia jedną tylną łapę do drugiej, pozostając na ułamek sekundy w stanie niepełnej równowagi. Błyskawiczny przerzut przez biodro wyszedł idealnie. Trzysta kilogramów łomotnęło z hukiem na deski. Następnego dnia odbyła się dwudziesta szósta walka. Gdy tylko Majchrzak poczuł pazury niedźwiedzia na ramionach, od razu zorientował się, że miś „zmienił styl”. Trudno było poskarżyć się sędziemu, że przeciwnik fauluje. Należało jak najszybciej uwolnić się z objęć. Czy ta agresja zwierza wynikła z pamięci o niedawnej porażce, czy też z jakichś innych powodów – nikt nie wiedział.. Gdy Majchrzakowi udało się wreszcie wyrwać, jego twarz spływała krwią. O mało nie stracił oka, za to chęć do kolejnego pojedynku „po gladiatorsku” odeszła mu raz na zawsze.

Eliminacje dla kandydatów na mistrzów
W Majchrzakowym „sanktuarium” centralne miejsce zajmuje sztanga. Lekko zardzewiała, oparta na stojakach, wygląda dość majestatycznie z racji dużej ilości stalowych talerzy nałożonych po obu stronach. Sztanga Majchrzaka ma własną historię, o której sam mistrz niechętnie dziś mówi, ale „starzy” kulturyści dobrze ją znają. Oto co na ten temat opowiada jeden z najlepszych polskich zawodników lat 60-tych i 70-tych, Jan Włodarek: – Witek utwierdził się w przekonaniu, że kandydatów na porządnych ludzi należy wyłaniać za pomocą sprawdzianu siłowego. Kto tylko do niego przychodził, poddawany był próbie wyciskania sztangi w leżeniu na ławce, zresztą w ten sposób Witek gromadził sobie młodzież do własnego klubu. Sprawdzian ten stosował również wobec wielbicieli własnej córki, Dolores. Ewentualni przyszli członkowie klubu jak również przyszły zięć musieli mieć wyjątkowe predyspozycje siłowe, aby zasłużyć na uznanie Majchrzaka. Wyciśniesz, bracie, co trzeba, to masz szanse po kilku latach treningu zostać mistrzem! To samo dotyczyło wielbicieli ładnej Dolores: nie wyciśniesz – zmykaj! Niedoszli „herkulesi” mieli dobre chęci, ale te chęci nie zawsze wystarczyły, aby trenować u mistrza. Ci zaś, którzy zwycięsko wychodzili z próby, startowali później z powodzeniem w ogólnopolskich zawodach. Tak się szczęśliwie złożyło, że i córce trafił się ktoś, kto sprostał wszystkim wymaganiom seniora rodu.

Mistrz w „nowym kształcie”
Po wojnie Witold Majchrzak wystartował w kilkudziesięciu turniejach zapaśniczych, dorabiając się tytułu wicemistrza Polski. – To były pionierskie czasy! – uśmiecha się pan Witold. – W czterdziestym szóstym pojechaliśmy wagonem towarowym (innego akurat nie było) z Bydgoszczy do Warszawy na mecz w zapasach. Po dwudziestu godzinach byliśmy na miejscu, ale w stolicy zaginął nam gdzieś zawodnik wagi ciężkiej. Warszawiacy mieli w tej kategorii stukilowego kolosa, a ja ciągle ważyłem 67 kg. Ponieważ wszyscy nasi przegrali swoje pojedynki, więc wypadło mi bronić honoru miasta. Pomyślałem sobie, że z niedźwiedziem walczyłem, to i z człowiekiem nie powinienem się bać. Nasz kierownik zapytał tamtego „misia”, czy zechce walczyć z lekkim. Zgodził się. Wyszedł na ring i wrzasnął: „Który to? Ten? Dawać go tu, byle prędko, bo czas ucieka!” Zanim się zorientował, rzuciłem nim o matę aż jęknął. Sędzia był tak zaskoczony, że nie odgwizdał końca, więc musiałem walczyć dalej. W dziewiątej minucie rzuciłem go po raz drugi i leżę na nim. Patrzę na sędziego, sędzia na mnie. Trzymałem mocno, więc musiał wreszcie odgwizdać koniec. Niejako przy okazji, czyli „z marszu”, Majchrzak został też rekordzistą kraju w podnoszeniu ciężarów. Podrzucił 117,5 kg, co dało mu pierwsze miejsce w kategorii lekkiej. Numerem popisowym było u niego jednak wciąż podnoszenie nad głowę 25-kilowego odważnika najmniejszym palcem u ręki. Czegoś takiego chyba nikt inny nie dokonał do dziś. – Apetyt miałem taki sobie – oświadcza skromnie pan Witold. – Jednorazowo mogłem zjeść najwyżej kilo parówek i na deser jajecznicę z piętnastu jaj. A ponieważ dużo przy tym ćwiczyłem ciężarami, więc ta siła, która siedziała we mnie od dziecka, nabrała nowego kształtu. „Nowy kształt” już wkrótce ważył 110 kilogramów. Klatka piersiowa w obwodzie liczyła sobie 132 centymetry. W roku 1974 jako jedyny Polak został zaproszony do udziału w konkursie o tytuł „Mister Universum”. Impreza odbywała się w Veronie (Italia). Majchrzak miał wtedy 57 lat i był najstarszym zawodnikiem mistrzostw. No cóż? Kryteria oceny sylwetki różniły się już znacznie od tych, które przyświecały mistrzom sprzed lat. Potężnie zbudowany siłacz z Polski nie miał zbyt dużych szans w konkurowaniu z muskularnymi, ale raczej słabszymi fizycznie zawodnikami z Zachodu, zresztą odżywianymi nie kiełbasą i nie jajecznicą, ale specjalnymi preparatami chemicznymi. Swoim pokazem, na który złożyło się również żonglowanie odważnikiem, spodobał się nie tylko publiczności, ale również organizatorom następnego konkursu, organizowanego w Pretorii (RPA). Został tam nawet zaproszony imiennie, co było ogromnym wyróżnieniem. Pech chciał, że w odpowiednim czasie nie zdążył zrobić sobie ostatniego wymaganego szczepienia, obowiązującego w tropikach i nie wyjechał. Swoje obserwacje z Verony zawarł w kilku zdaniach: – To były dopiero początki „wielkiej sportowej chemii”, jaka zapanowała później na halach i stadionach – ironizuje pan Witold. – Teraz nie ma pojedynków między zawodnikami, ale między aptekami i wytwórniami. Fabryki narzuciły młodym ludziom styl, który ich w końcu zniszczy. No bo jak długo organizm może funkcjonować na najwyższych obrotach, które wymusza doping?

Na scenie teatralnej
Oglądam plakat teatralny, reklamujący sztukę „Iwona, księżniczka burgunda”. Na tym plakacie widnieje odręczny wpis reżysera Krzysztofa Rościszewskiego: „Serdecznie dziękuję Panu Witoldowi Majchrzakowi, nestorowi polskiej kulturystyki, za wspaniały pokaz siły, bez czego przedstawienie „Iwony” byłoby uboższe”. – Robił pan za aktora? – pytam zaskoczony. – A jakże! – śmieje się pan Witold. – Teatrowi groziła plajta, więc zaprosili mnie na scenę i od razu zrobiło się pełno na widowni. Niech pan napisze, że był to pierwszy przypadek w dziejach polskiego teatru, kiedy to do podniesienia poziomu zaangażowali atletę. Okazuje się, że mistrz Majchrzak występował w sezonie 1985/86. A miał wtedy 68 lat. Na pytanie, co tam robił, odpowiada skromnie: – Różne sztuczki... Te „sztuczki”, nie tylko atletyczne, sprawiły, że w teatrze gromadziły się tłumy, a bydgoski poeta i satyryk Zdzisław Pruss ułożył poemat satyryczny na cześć Majchrzaka i wydrukował go w „Dzienniku Wieczornym”. Publiczność uważała go za „aktora sportu”. Występował nawet w lecznicy dla alkoholików! Jak Witold Majchrzak ocenia tych wszystkich, którzy zostali jego następcami? – Ja pracowałem latami na wszechstronność. Zaczynałem od siatkówki, wioślarstwa i boksu. Dzięki swojej wszechstronności wytrzymałem aż 60 lat w sporcie wyczynowym, a teraz obowiązuje tak zwana wąska specjalizacja. To mi przypomina pewnego dyplomowanego stolarza, który niedawno nie potrafił odpowiednio dopasować drzwi do mojego domu. Gdy go zapytałem, co robi jako stolarz, odpowiedział, że pracuje na skomplikowanych maszynach i wpuszcza tam deski. To ja do niego: „Panie, pan nie jest stolarz, tylko deskowpuszczacz!” No i co? Nie miałem racji? Fachowców w każdej dziedzinie życia zastąpili „wąscy specjaliści”.


Kilka miesięcy temu odbyły się Mistrzostwa Polski w kulturystyce. W Toruniu, a więc w odległości 50 km od Bydgoszczy. Organizatorzy turnieju nie zaprosili Witolda Majchrzaka. A przecież można było nawet wyjechać po niego samochodem! Niewielki wysiłek, a jednocześnie wielki gest. Ktoś zapomniał o człowieku, który przez całe lata był wzorem sportowego wychowawcy. Dzisiaj takich już nie ma...

Aut. Mirosław Prandota, sierpień 1997 r.
Rej.862./PIONIERZY - 66/2016.08.07/JWIP.PL
Aktualizacja 2016.09.13, godz. 20:50