Starożytna Grecja…kolebka sztuki antycznej, rzemiosła, filozofii. Macierz Europy oraz dzisiejszej kulturystyki będąca natchnieniem dla artystów poczynając od renesansu do dnia dzisiejszego. Piękna, wspaniała, monumentalna; ojczyzna ludzkich bogów i boskich herosów. Któż nie czuje szacunku przechadzając się pomiędzy korynckimi kolumnami świątyń; któż nie czuje podziwu oglądając wąwóz termopilski w którym odwaga Spartan i Tespijczyków powstrzymywała furię Persów; wreszcie, któż nie czuję zachwytu oglądając rzeźby przedstawiające postacie wzięte z mitologii, nie zachwyca się proporcjami, rzeźbą.

Ideały greckiej urody nie zmieniły się, w dzisiejszych czasach zaś jeszcze bardziej zyskały na aktualności. Okazuje się ze ludzie żyjący tysiące lat przed nami stworzyli coś do czego dzisiaj dążymy, co podziwiamy. Stworzyli kanon piękna. Pokusiłbym się nawet o stwierdzenie że w strefie estetyki znaczenie nas przewyższali.

Kulturystyka jest spuścizną najlepszych ideałów Grecji. Mądrą, a zarazem wymagającą sztuką którą tylko nieliczni są w stanie zagłębić, poznać jej prawdziwy sens. Bo głównym celem kulturystyki nie jest rozbudowa mięśni lecz nauka o nas samych. To nie tylko dźwiganie żelaza- to pokonywanie słabości, łamanie bólu, kształtowanie charakteru. Wszystko po to byśmy byli lepszymi ludźmi- sięgali wyżej, patrzyli dalej. W naszych czasach wielu amatorów kulturystyki widzi tylko ciało, materię za ukształtowanie której są w stanie ponieść największy koszt z utratą zdrowia i śmiercią włącznie. Świadomie rezygnują z możliwości jakie oferuje ta sztuka.

Jak już wspomniałem, Grecy mieli o wiele pełniejsze wyobrażenie estetyki niż my. Ideał kalos kagathos – jedność ciała i umysłu, dobra i piękna. Zwrot najpełniej oddający istotę kulturystyki lecz również człowieczeństwa. Tak jak zaburzenie równowagi w przyrodzie skutkuje ogromnymi konsekwencjami, tak zaburzenie równowagi pomiędzy ciałem a duchem człowieka powoduje degradację. Już wielki grecki medyk, Hipokrates mawiał iż należy leczyć człowieka, nie chorobę. Doskonale zdawał on sobie sprawę z tej jedności – wierzył że choroba jest wypadkową zaburzenia tej równowagi. Ludzie żyjący według ideałów kalos kagathos stanowili protoplastę dżentelmenów. Kształtowali swoje ciało oraz umysł, wyczucie piękna, estetyki; byli odważni i sprawiedliwi. Byli i są wzorem dla nas, ludzi zagubionych w świecie sprzecznych informacji, fałszywych wartości i wątpliwych autorytetów.

Imperium które stworzyli Ben i Joe Weider odwołując się do dziedzictwa starożytnej Grecji jest groteską, szczytem hipokryzji oraz barokowym przerostem formy nad treścią. Podpisując się pod szczytnymi hasłami stali się ojcami brojlerów, mutantów i psychicznych wraków. Wszystko pod płaszczykiem zdrowia, urody oraz piękna. Przytaczając fragment „Kulturyści zdają sobie przeważnie sprawę, że nie ma drogi na skróty. I lepiej niż inni potrafią docenić greckie ideały harmonijnego rozwoju duszy i ciała. Wierzymy że kulturystyka będzie wreszcie oficjalną dyscypliną olimpijską a jej walory: dążenie do siły, rozwój inteligencji i pragnienie piękna ciała, wzbogacą treść współczesnych igrzysk”.(1)

Tych kilka zdań twórcy współczesnej kulturystyki wywołuje ironiczny uśmiech. Kogóż to klan Weiderów chce przekonać ze „kulturyści zdają sobie sprawę że nie ma drogi na skróty” w dobie wszechobecnie stosowanych anabolików ? Że doceniają oni harmonijny rozwój ciała i duszy ? Prawdziwa grozą napawa jednak ostatnie zdanie dotyczące dyscypliny olimpijskiej. Sądzę iż bez kulturystyki Igrzyska są i tak ciężkostrawną quasi sportową papką przepełnioną dopingiem- nie ma sensu jeszcze bardziej obrzydzać sobie sportu widokiem stutrzydziestokilowego kwadratu poruszającego się po scenie z wdziękiem parowozu; głównego dania w menu Bena i Joe Weidera. Świętą prawdę napisał pan prof. Adam Paluch z Katedry Etnologii i Antropelogii Kulturowej Uniwerystetu Wrocławskiego w artykule „Sport (?) z filologią w tle”- „Oczywiście jest także, że sądy dotyczące piękna, wrażeń estetycznych są sprawą bardzo osobistą – jest to po prostu sprawa gustu, a same kryteria piękna nie są uniwersalne zarówno historycznie jak i przestrzennie.” (2)– wypada tylko zastanowić się nad „gustem” modern-kulturystów oraz ich wiernych wielbicieli i propagatorów przerośniętego mięśniem kalectwa. Pozostaje jeszcze przytoczyć monumentalne apogeum Weidera- „Sylwetka dzisiejszego kulturysty jest bez wątpienia odpowiednikiem ideału wyznawanego przez Greków, a może już wkrótce stanie się symbolem sportowca ery nowożytnej”. Ja jednak nieco bym zweryfikował tą „bezwątpliwość”- oczywiście możemy gdybać ale sądzę, delikatnie rzecz biorąc, że starożytni Grecy widząc takie monstrum dopiero by mieli wątpliwości. Hipokryzja Weidera wydaje się tutaj bezgraniczna. Choć w jednym muszę mu przyznać rację- jego koszmarna przepowiednia staje się rzeczywistością; sylwetka dzisiejszego kulturysty zaiste staje się symbolem sportowca naszej ery- w całym swym pejoratywnym sensie. A jeśli chodzi o rozwój inteligencji, cóż…, wrócę do prof. Palucha który najpełniej definiuje to zagadnienie „Kształtuje się typ człowieka, który redukuje siebie do własnej cielesności – ta jest dla niego najistotniejsza. Ulega dysmorfobii (…)Przemienia się stopniowo w jego sługę, niewolnika – to ono teraz nad nim zaczyna panować i wymuszać odpowiednie kroki…” to o czym wspomniał profesor- „syndrom kulturysty” raczej nie sprzyja rozwojowi mentalnemu- Joe Weider jednak ma inne zdanie, szkoda tylko że jego poglądy są całkowicie oderwane od rzeczywistości.

Hasła Stanisława Zakrzewskiego „Siła, Sprawność, Piękno” w swej mądrej prostocie najpełniej oddają „to o co w kulturystyce chodzi”; tych kilka słów bardziej zbliżają nas do opisanego ideału greckiego niż cała medialno-propagandowa akcja imperium Weiderów. Pan Stanisław rozumiał korelację mięśni, siły oraz sprawności; piękno zaś wynikało z proporcji, rzeźby- po prostu ładnej, sprawnej, atletycznej sylwetki. Polska kulturystyka lat 60,70 pełniła również funkcję wychowawczą która tak bardzo potrzebna jest dzisiaj, w erze pogoni za „mułami” gdzie wszystkie chwyty są dozwolone. Była polską reinkarnacją idei kalos kagathos.

Uprawiajmy kulturystykę dla siebie, korzystajmy w pełni z jej darów. Nie zaniedbujmy jednak innych sfer życia bo wtedy kulturystyka stanie się naszym więzieniem a materia zwycięży ducha. Tylko zachowując równowagę staniemy się godni naszych greckich pionierów- podążajmy więc drogą naturalnych, „bezkoksowych” tytanów polskiej i światowej kulturystyki. Sprawmy aby ich ideały znalazły godnych naśladowców.

Próbujmy dosięgnąć ideału, bądźmy szczerzy, otwarci, przyjacielscy- czerpmy całymi garściami z nauki jaką niesie kulturystyka. Świat wokół nas zmienia się w zastraszającym tempie, lecz prawdziwe wartości, to co w życiu jest naprawdę ważne- zawsze będą takie same.
Styczeń 2008 r.