Rozmowa z Aleksandrem Cichockim, entuzjastą kulturystyki, informatykiem i pianistą, od 24 lat mieszkającym w Kanadzie.

Dźwiganie ciężarów, gra na fortepianie, tworzenie matematycznych programów informatycznych, czyli siła, finezja i przestrzenne myślenie, to oryginalne połączenie...
A.C. Tworzę programy informatyczne i codziennie dla przyjemności przerzucam żelastwo, jedynie od święta siadam za fortepianem.
Wykonywanie zawodu informatyka oraz gra na fortepianie związane jest z wielogodzinnym siedzeniem na stołku w pozycji zgarbionego wielbłąda; to pochyłość, po której zsuwałem się do katastrofy swojego kręgosłupa, czyli deformacji sylwetki, Już byłem temu bliski, zagrażało mi ciężkie schorzenie, od czego wybawiło mnie uprawianie kulturystyki.

Uprawianie kulturystyki jest dla Ciebie lekarstwem?
A.C. Treningi wzmacniają nie tylko moje umięśnienie, lecz cały organizm, dają mi też psychiczne ukojenie. Wzrasta moja odporność na codzienne napięcia i stresy. Nie muszę, więc łykać proszków na poprawę koncentracji, co jest powszechne w środowisku ludzi pracujących w dużym skupieniu i kilkugodzinnym wysiłku umysłowym.
Zauważyłem też, że odkąd zacząłem uprawiać ćwiczenia siłowe, dużo rzadziej zdarzały mi się kontuzje np. w jeździe na nartach, walce dżudo. Zrozumiałem z czasem, że nie siła i duże umięśnienie są celem kulturystyki, gdy patrzymy na to długofalowo. Przede wszystkim jest to zdrowie.

Przed kulturystyką uprawiałeś sport?
A.C. Owszem, w latach siedemdziesiątych w okresie nauki w szkole średniej i pierwszych latach studiów matematyki na Uniwersytecie Warszawskim nauczyłem się jeździć na nartach, koniu i żeglować. Wyczynowo uprawiałem dżudo pod kierunkiem Staszka Tokarczuka a także pływanie; zajmowałem się ponadto wyczynowym sportem motorowodnym, w którym miałem szanse zostać mistrzem w wyścigach ślizgaczy. Mój ojciec – muzyk-skrzypek i filolog klasyczny – uważał słusznie, że to sport najniebezpieczniejszy na świecie, a ponadto, że to strata czasu i niepotrzebne odrywanie się od nauki w szkole i od gry na fortepianie, więc zacząłem się rozglądać za sportem, który mógłbym uprawiać rekreacyjnie w domu.

I wybrałeś ćwiczenia siłowe?
A.C. Przez przypadek wpadły mi w ręce książki Stanisława Zakrzewskiego: „Siła, sprawność, piękno”, „Jak stać się silnym i sprawnym”, w których autor nawiązywał do antycznych herosów i w przystępny sposób wytłumaczył, krok po kroku, jak ćwiczyć, żeby być silnym. Przeczytałem je jednym tchem. Kupiłem sobie hantle (2 kg i 5 kg) i zacząłem ćwiczyć w domu.
Uprawianie kulturystyki dawało mi szanse spełnienia moich dziecięcych marzeń. Chciałem wyglądać jak bogowie i atleci z greckich posągów i być silnym. Od wczesnego dzieciństwa miałem kontakt z kulturą antyczną. Mój ojciec – posiadał dużą bibliotekę. Były tam albumy przedstawiające zabytki kultury starożytnej; wspaniałe posągi zaszczepiły we mnie przekonanie, że ciało ludzkie jest samo w sobie dziełem sztuki i powinno być umięśnione i piękne.


Nie było sprzeciwu?
A.C. Rodzice kulturystykę tolerowali; była to wtedy nowa dyscyplina sportu, uważana zwłaszcza przez moje rodzeństwo za coś nieco tajemniczego i ekscentrycznego...

Teraźniejsi młodzi kulturyści uważają, że trening hantlami, to staroświecki i nieskuteczny sposób na zwiększanie siły i umięśnienia...
A.C. Obecna kulturystyka, przynajmniej w Kanadzie, to sterylne sale, wymyślne niklowane maszyny, sztangi, odżywki oraz metody treningu reklamowane - „ćwicz i łykaj, a będziesz wielki”, powodujące, że młody człowiek stosujący je staje się wkrótce ociężałym, o małej sprawności fizycznej osobnikiem. Teraz kolorowe żurnale dla kulturystów nie podają prostych, a skutecznych metod treningu; przeważnie są to porady mistrzów dla tzw. przyszłych mistrzów, a nie dla początkujących.
W mojej młodości popularną metodą rozwijania mięśni były zestawy ćwiczeń hantlami. Opracował je Eugen Sandow, angielski atleta – człowiek skazany przez lekarzy na śmierć, który sam pokonał własną słabość. Sandow był uważany za najsilniejszego człowieka świata.

Uważasz, że metodę Sandowa należy przypomnieć?
A.C. Metoda Sandowa, choć nadal bardzo skuteczna, jednak jest zapomniana. Polecam ją szczególnie młodzieży stawiającej pierwsze kroki w kulturystyce. Nie bez znaczenia jest to, że można ją samemu stosować w domu i to bardzo małym kosztem. W pierwszym roku treningu jedyny wydatek, to zakup pary sztangielek. Ja tą metodą ćwiczyłem kilka lat i radykalnie zmieniłem swoją sylwetkę.
Trenujący jego metodą stawali się silnymi i ładnie zbudowanymi, m.in. wielokrotny i niepokonany zawodowy mistrz świata w boksie w kategorii wagi ciężkiej – Rocky Marciano, czy też Jan Czepułkowski – wielokrotny mistrz Polski w podnoszeniu ciężarów i kulturysta z lat 60-tych. Uczniowie Sandowa nie wyciskali sztangi w leżeniu, ale potrafili jedną ręką wycisnąć kulolaskę (duży hantel) o wadze ponad 100 kg, wygiąć żelazną sztabę i rozerwać gruby łańcuch. Ich siła i umiejętności są poza zasięgiem dzisiejszych mistrzów kulturystyki.

Możesz przypomnieć, jak ćwiczyłeś według tej metody.
A.C. Sandow opracował kilkanaście zestawów ćwiczeń z podziałem wg wieku, ilustrując je rysunkami i dodając opis ćwiczeń wraz z tabelami z ilością powtórzeń dla danego ćwiczenia. Ćwiczyłem wg zestawu dla młodzieży powyżej 18 lat.
Było w nim średnio dziesięć ćwiczeń na wszystkie grupy mięśni i należało je wykonywać codziennie. Na przykład ćwiczenie nr 1 wykonywałem w dziesięciu powtórzeniach, a co 6 dni zwiększałem o 3 powtórzenia. Były też ćwiczenia, które należało wykonywać aż do zmęczenia. Warto też wspomnieć o zasadzie zwiększania obciążeń, która dopuszczała zwiększenie wagi hantli dopiero po miesiącu treningu i tylko o jeden kilogram. W następnym miesiącu ćwiczyłem już według innego zestawu. Największy kłopot był z kupieniem hantli o odpowiedniej wadze. Ja wykorzystałem radę Stanisława Zakrzewskiego i hantle powyżej 5 kg wykonywałem sam z dwóch puszek, kawałka metalowego prętu i cementu. Po sześciu miesiącach zacząłem już trenować sztangą.

Z Twoimi hantlami wiąże się zabawne wydarzenie na amerykańskim kontynencie...
A.C. Jako młody informatyk, absolwent Uniwersytetu Warszawskiego, wyruszyłem w swoją pierwszą podróż do Kanady, aby odwiedzić moją nauczycielkę gry na fortepianie. Chciałem zobaczyć, jak tam jest naprawdę oraz trochę popracować. Zabrałem ze sobą niewiele: tylko rzeczy osobiste i dziesięciokilogramowe ciężarki, potrzebne mi do codziennego treningu mięśni. Na warszawskim Okęciu celnicy nie zauważyli ich, więc bez problemu umieściłem swój bagaż – torbę, w samolocie lecącym do Nowego Jorku, bo tam miałem się przesiąść w następny samolot, lecący do Toronto. Na nowojorskim lotnisku celnicy byli czujni i wyłowili moje żelastwo. Na początku gruba celniczka zaczęła na mnie krzyczeć; zrozumiałem tylko, że zawróci mnie do domu. Pomyślałem, że moje hantle niebezpiecznie wyglądają, bo „socjalistyczne” i przez nie będę musiał siedzieć w areszcie, a później wracać do Warszawy. Po kilkunastu minutach niepewności zjawił się olbrzym, specjalny funkcjonariusz ochrony lotniska, obejrzał moje hantle i powiedział: ja też ćwiczę, proszę spokojnie swoim „sprzętem” trenować w czasie pobytu na ziemi amerykańskiej. Oczywiście hantle codziennie były w ruchu. Wracałem z tym samym bagażem oraz z pozytywnymi opiniami na temat życia w Kanadzie. Hantle jednak musiałem jeszcze pokazywać, ale już nikt nie chciał mnie zawrócić do Kanady. Celnicy, chyba fachowcy, pytali tylko, w którym wieku je zrobiono?

Wróciłeś do domu i dalej „przerabiałeś” zestawy Sandowa?
A.C. Rozpocząłem systematyczne treningi w klubie sportowym. Z istniejących wtedy w Warszawie ośrodków: „Błyskawica” „Herkules” i „Syrenka”, wybrałem ten, którym właśnie Ty kierowałeś. Zmieniłeś mi dotychczasowy program ćwiczeń na typowy trening wg systemu „Body Building”. Trenowałem tam tylko przez ponad rok.

Wkrótce ponownie wyjechałeś do Kanady...
A.C. Wyjeżdżając do Kanady po raz pierwszy robiłem to przede wszystkim, aby zarobić trochę pieniędzy. Chciałem też zobaczyć, jak żyje się na Zachodzie. Przekonałem się, że „wyzysk człowieka przez człowieka” przybiera tu całkiem ludzkie formy. Postanowiłem przyjechać tu z rodziną na stałe. Nie perspektywy dostatniego życia były jednak głównym powodem podjęcia mojej decyzji. Najważniejsze były dla mnie swobody obywatelskie i polityczne, których w naszym kraju zdecydowanie mi brakowało. Wyjechaliśmy z Polski z żoną i synem na wiosnę 1981 roku.

Trudno było na początku?
A.C. Zarówno ja jak i moja żona pracowaliśmy w Polsce jako programiści komputerowi; znaliśmy nienajgorzej angielski. Pracę znaleźliśmy w naszym zawodzie już w drugim miesiącu pobytu w Kanadzie.

I przypomniałeś sobie o ćwiczeniach siłowych?
A.C. Na początku najważniejsza była praca i osiągnięcie stabilności życia. Po upływie półtora roku kupiliśmy mieszkanie w bloku, w którym była sala ze sprzętem do ćwiczeń, więc po dość długiej przerwie włączyłem ćwiczenia kulturystyczne do mojego planu zajęć sportowych, w którym znalazło się pływanie i tenis ziemny.
Po dwóch latach pracy stać nas już było na własny dom. Po jego kupieniu natychmiast urządziłem sobie w nim małą siłownię, w której jest nowoczesny sprzęt, no i oczywiście sztanga i sztangielki, których zakup bardzo mnie uszczęśliwił. Stałem się posiadaczem sprzętu, o którym zawsze marzyłem w Warszawie.
Obecnie ćwiczę regularnie w dużym klubie sportowo –rekreacyjnym. Jest w nim basen pływacki, kryte korty tenisowe, sala do ćwiczeń siłowych posiadająca bardzo urozmaicony sprzęt. Mogę wreszcie przez cały okrągły rok, niezależnie od pogody, uprawiać moje trzy ulubione dyscypliny sportowe: kulturystykę, pływanie i tenisa. Po treningu relaksuję się w saunie lub „whirpoolu”.
Mimo tego że zgromadziłem w domu bardziej zróżnicowany sprzęt do ćwiczeń siłowych, i trenuję również w wspaniałych warunkach w klubie sportowym, to mimo tych wszystkich luksusów gdybym mógł, bez wahania zamieniłbym to wszystko na treningi w warszawskim ośrodku. To nie tylko sentyment. Bardzo wysoko oceniam jakość zajęć tam prowadzonych oraz atmosferę treningu i koleżeńskości, którą potrafiłeś tam stworzyć.

Kanada pachnąca żywicą i przyjazna dla osób uprawiających sport dla zdrowia...
A.C. Jest w niej znakomita infrastruktura sportowa – jest dużo rozmaitych ośrodków z krytymi basenami pływackimi, lodowiskami, kortami tenisowymi, są boiska i bieżnie itp. czynne przez cały rok. Na przedmieściach dużo zieleni, pod miastem las i wspaniałe, czyste powietrze.
Powszechna kultura fizyczna i sporty rekreacyjne są oczkiem w głowie kanadyjskiego rządu. Na rozwój sportu rekreacyjnego są duże środki finansowe, ale za to bardzo małe na sport wyczynowy (uprawiany przez wybranych), który utrzymuje się z własnych wpływów oraz przez sponsorów.

Rekreacyjnie uprawiasz sport, a jak przebiega Twoja kariera zawodowa ?
A.C. Nie lubię terminu „kariera zawodowa”. Karierą jest dla mnie zdobywaniem swobody osobistej. W moim zawodzie od początku nastawiłem się na uzyskiwanie jak najwyższych umiejętności technicznych. Zawsze unikałem wszelkiego zaangażowania się w działalność administracyjną, co udaje się to mi do dzisiaj. Pracując w ciekawym zawodzie, jako konsultant - ekspert w dziedzinie „bizness-aplikacje” i mogę sobie pozwolić na nie wiązanie się na stałe z żadną instytucją. Wykonuję na zamówienie konkretne, przeważnie unikalne projekty. Ostatnio testuję system informatycznego zabezpieczenia operacji bankowych, tj. szukam w nim słabych punktów.

Zapowiadałeś się na dobrego pianistę i „odpuściłeś"?
A.C. To już tylko sympatyczne wspomnienie; w warszawskiej średniej szkole muzycznej byłem uczniem prof. Anny Żurawlewowej, żony prof. Jerzego Żurawlewa, organizatora słynnych na cały świat Konkursów Chopinowskich. Prof. Żurawlewowa nie zachęcała mnie, w przeciwieństwie do mojego ojca – skrzypka, do kariery zawodowego pianisty; uważała, że powinienem inwestować w studia matematyczne. I tak pozostało – po klasycznym repertuarze: Bach, Beethoven, Mozart, Chopin... trochę muzyki kościelnej, a potem – gra dla własnej przyjemności. Oczywiście pasja słuchania muzyki klasycznej zarówno instrumentalnej, wokalnej jak i orkiestrowej, a także rozrywkowej - pozostała na zawsze...

Twoje pasja i entuzjazm w uprawianiu sportu była dobrym przykładem dla Twoich synów?
A.C. Starszy syn Cezary jest urodzonym sportowcem. Muszę się pochwalić, że po kilku latach obserwacji moich systematycznych treningów, zaczął sam ćwiczyć siłowo w ramach uprawianych przez siebie sportów (bieg na przełaj, tenis, pływanie, narty). W czasie studiów uniwersyteckich był reprezentantem Uniwersytetu w Walerloo w piłce wodnej oraz pływaniu. Trening siłowy bardzo przyczynił się do jego muskularnej i zgrabnej sylwetki; pomogło mu to osiągnąć lepsze wyniki.
Moje zmaganie ze sportem były wnikliwie obserwowane przez mojego młodszego syna – Andrzeja. Większość sportów, jakie uprawiał, prawdę mówiąc uprawiał pod przymusem. Gdyby miał wybór, większość czasu spędzałby przed telewizorem. Gdy miał dwa lata zacząłem uczyć go jeździć na nartach. W wieku pięciu lat, rozpoczął systematyczną naukę tenisa. Później przyszło pływanie; nie lubi go za bardzo, co nie zmienia faktu, że pływa lepiej i szybciej ode mnie.
Dwa lata temu spotkałem przypadkowo polskiego trenera łucznictwa – Macieja Karłowskiego, który zaproponował Andrzejowi, przy mojej sugestii, uprawianie nowej dyscypliny sportu. Po pierwszej próbie stwierdził, że to jest właśnie dla niego. Ma talent i polubił ten sport. W ubiegłym roku (2004) zdobył tytuł mistrza Kanady w swojej kategorii wiekowej i jest poważnym kandydatem do udziału w najbliższej Olimpiadzie. Obecnie z własnej woli zaczął trenować pływanie wyczynowe.

Podobno Twoja siostra, która tak jak i Ty od lat pasjonuje się różnymi sportami, uprawiaj je i jednocześnie jest naukowcem znanym prawie na całym świecie. Kto kogo zachęcił do uprawiania sportu?
A.C. Prawdę mówiąc to ja pierwszy wykazywałem więcej fascynacji kulturą oraz literaturą antyczną. Już wspomniałem wcześniej o oglądaniu albumów z pięknymi posągami bogów greckich i rzymskich oraz atletów; czytałem już w średniej szkole trochę polskich przekładów z literatury antycznej. W zeszłym roku wpadł mi do ręki angielski przekład „Medytacji” Marka Aureliusza – filozofa na tronie, ile w tych rozważaniach aktualnych do naszych czasów prawd o życiu...
Moja siostra Helena jest profesorem nauk humanistycznych; specjalizuje się od lat w retoryce – sztuce przekonywania słowem; stara się wykazać aktualność sztuki pięknego władania słowem mówionym i pisanym od Arystotelesa aż do czasów nam współczesnych. Ona także studiowała grę na fortepianie, ale tylko prywatnie, w mniejszym ode mnie zakresie; potem na lata rzuciła pianistykę (to prof. Żurawlewowa powiedziała jej: albo filologia, albo fortepian); prawie dwadzieścia lat temu wróciła, ale tylko do amatorskiego uprawiania muzyki, przyjemnej w odbiorze...
Trenowała trochę z przerwami kulturystykę i fitness; lubi pływać i jeździć na rowerze, uprawiać turystykę pieszą; ostatnio fascynuje się „thai-chi”.
Tak więc obcowanie niemal od urodzenia z kulturą antyczną sprowokowało nas do dbania zarówno o intelektualną jak i o czysto fizyczną stronę naszej osobowości...

Powróćmy jeszcze do ćwiczeń siłowych. Czy kulturystyka wyczynowa jest popularna w Kanadzie ?
A.C. Kulturystyka jest elementem programu rekreacyjno-sportowego większości ludzi dbających o zdrowie i dobrą kondycję fizyczną.
Kulturystyka jest w Kanadzie bardzo popularna, jednak ilość klubów nastawionych wyłącznie na ćwiczenia siłowe i wyczynowe uprawianie kulturystyki jest bardzo mała w porównaniu z ilością tzw. „fitness clubów”. Kluby fitness, a właściwie duże kompleksy zapewniają możliwości wszechstronnego rozwoju fizycznego. Są w nim baseny do pływania, bieżnie, sale do ćwiczeń zespołowych, jak „aerobic” i oczywiście bogaty zestaw maszyn rozwijających budowę i siłę ciała.

Kto więc uprawia kulturystykę wyczynową ?
A.C. Prawdziwych wyczynowców, a szczególnie uprawiających zawodowo kulturystykę jest niewielu. Co roku ktoś z nich próbuje zdobyć tytuł „Mister Universum” lub zakwalifikować się do walki o tytuł„Mister Olimpia”. Ma też szansę na wystąpienie w jakiejś reklamie, przeważnie dotyczącej jednak tylko odżywek lub sprzętu dla kulturystów.
Na wystąpienie w filmie szanse są znikome, publiczność woli oglądać kilku najlepszych – ale w sztuce aktorskiej, a nie w obwodach mięśni i tych, których już zna. Pozostali próbują swoich sił jako trenerzy w klubach sportowych, za dość niskie pensje, lub otwierają swoje własne kluby, jeśli mają odłożone pieniądze. Większość zawodników uprawiających wyczynowo inne dyscypliny sportowe chętnie włącza ćwiczenia siłowe do swoich treningów. Również aktorzy trenują kulturystykę, ale tylko przez pewien okres, aby mieć szansę wystąpienia w filmach typu „akcji” i uzyskać rólkę gangstera.

Ale chyba w Kanadze, podobnie jak w Polsce, są tysiące młodych osobników, którzy chcą wyglądać tak jak Arnold Schwarzenegger w swojej młodości?
W Kanadzie, tak jak w Polsce, jest część młodzieży, która poświęca cały swój czas i energię wyłącznie na pracę nad rozwojem muskulatury Pod wpływem treningu i środków wspomagających ”puchną”, ale do czasu. Większość z nich rezygnuje z wyczynu i przestawia się na rekreacyjną formę uprawiania kulturystyki lub innych sportów i więcej czasu zaczyna poświęcać karierze zawodowej. Inni zapominają o sporcie, a tylko garstka ich próbuje zarobić na kulturystyce, np. prowadzą siłownie.

Czyli zachęcasz młodzież do uprawiania kulturystyki ?
A.C. Oczywiście – gorąco zachęcam wszystkich, którzy ukończyli 14 lat do trenowania kulturystyki ale nie w sposób wyczynowy. Radzę traktować swoje treningi wyłącznie jako jeden z elementów swojego rozwoju fizycznego. I nie zapominać, że najważniejsze jest zdrowie , a w młodości – również właściwe przygotowanie się do dorosłego życia.

Skąd u Ciebie niechęć do wyczynowej kulturystyki ?
A.C. Ćwiczenia siłowe uprawiam (ze zmienną regularnością) od ponad 30 lat. Przez ten okres widziałem wielu wyczynowców i rozmawiałem z nimi. Ci bardzo młodzi byli zadowoleni, a większość tych starszych na ogół życiowo nie spełnieni, jakby przegrani. Pozostały im tylko wspomnienia swej zapomnianej przez innych kariery. Tego mam im życzyć?

Nie bez wpływu na Twoją opinię jest powszechna obecność w kulturystyce niedozwolonego dopingu?
A.C. O tym często jest w mediach kanadyjskich i amerykańskich. Skala i skutki zażywania sterydów powinny przerazić każdego rozsądnego człowieka. Ja też porażony medialnymi informacjami na ten temat przypomnę wydarzenie z końca lat siedemdziesiątych. Młody duński sportowiec po „kuracji” sterydowej w ciągu roku. przybrał na wadze ponad 20 kg i jednocześnie powstały u niego zaburzenia psychiczne. Wkrótce popełnił samobójstwo po bezkutecznym leczeniu w zakładzie zamkniętym. W tym okresie zanotowano już ponad 30 śmiertelnych przypadków (w tym związanych z uprawiającym sporty siłowe) spowodowanych środkami dopingującymi. Dziś jest jeszcze gorzej.

Czy osiągnąłeś swój cel w kulturystyce ?
A.C. Oczywiście – być silnym i mieć ładną sylwetkę. Nie miałem nigdy wystarczająco wiele czasu, aby osiągnąć to w zadowalającym mnie stopniu. Każdy ma tyle samo czasu – 24 godziny na dobę. To jednak było zawsze dla mnie zdecydowanie za mało. W dobie niezwykle szybkiego postępu techniki i coraz bardziej zawężających się zakresów specjalizacji we wszystkich dziedzinach kultury i nauki ja ciągle chciałem naśladować ludzi epoki renesansu – być czynnie zaangażowanym w wielu dziedzinach życia. Nauki ścisłe były zawsze moim ulubionym kierunkiem. Od wczesnych lat interesowałem się również historią; uprawiałem modelarstwo i krótkofalarstwo. Starałem się „nauczyć” uprawiania jak najwięcej sportów. Gdy rozpocząłem pracę zawodową musiałem bardzo zredukować zakres czynnie uprawianych przeze mnie zainteresowań, zwłaszcza że zaangażowałem się w jeszcze jeden sport – brydż. Jest to moja kolejna pasja. Gdy po całym dniu pracy i wypełniania codziennych obowiązków mimo zmęczenia potrafię zmobilizować się do wykonywania podstawowego zestawu ćwiczeń siłowych, czuję się jak odrodzony. Jestem dalej silny i sprawny. Uważam, że lata treningów „ulepszyły” moje życie.

Dziękujemy za rozmowę Helena Cichocka i Jan Włodarek.
Grudzień 2005 r.
Rej.546./Wywiady -20/2012.04.16/JWIP.PL
Aktualilizacja 2012.04.16, godz. 17:08