Zawodnik nie do zdarcia

Podobno ćwiczył Pan kulturystykę jeszcze wtedy, gdy w Polsce nikt o czymś takim nie słyszał?
Owszem, było to jeszcze w pierwszej połowie lat pięćdziesiątych. Studiowałem wówczas w Pedagogicznym Instytucie Nauczycielskim w Wilnie i uprawiałem wyczynowo gimnastykę na przyrządach. Ćwiczenia na kółkach, na drążku i na poręczach były moim zajęciem codziennym. Aby wykonać "krzyż" na kółkach, trzeba mieć niezłą parę w mięśniach. Doszedłem wtedy do wniosku, że potrzebne są ćwiczenia siłowe, aby się wzmocnić. Sama sprawność nie wystarczy. Zacząłem więc robić rozpiętki w seriach na wiszących kółkach tak, jak dziś robi się rozpiętki sztangielkami, tyle że na kółkach- plecami do góry, a ręce miałem pod sobą. Po jakimś czasie bez trudu wykonywałem "krzyż", utrzymując się w takiej pozycji nawet przez kilkanaście sekund. Potem robiłem serie siłowe na drążku i na poręczach, a gdy przyjechałem do Polski w 1956 roku, od razu stałem się jednym z pionierów kulturystyki.

A skąd w ogóle wziął się Pan na studiach w Wilnie, czyli w ZSRR bo o Litwie wtedy nikt nie mówił?
Kiedy ja urodziłem się w Radziwiłkach pod Grodnem, nie było tam ani Litwy ani ZSRR, ale Polska. Kiedy zaś wyjeżdżałem, był już ZSRR. Ojciec musiał wyjechać wcześniej, oczywiście przez zieloną granicę, bo groziło mu zesłanie na Kołymę. Miał 12 hektarów ziemi, czyli był kułakiem w radzieckim ujęciu sprawy. W Polsce złapali go funkcjonariusze Urzędu Bezpieczeństwa i zamierzali odstawić władzom radzieckim, ale uciekł im, gdy przejeżdżali przez Puszczę Augustowską i w ukryciu dotrwał do czasów Gomułki. Ja zaraz po studiach przyjechałem do niego, przez rok byłem nauczycielem w Augustowie, a później przeniosłem się do Warszawy i rozpocząłem nowe studia, tym razem w wydziale historii.

Przeglądając archiwalne numery "Sportu dla Wszystkich" zauważyłem zdjęcia, na których ćwiczył Pan, w szafie. Domyślam się że lepszego miejsca nie było?
Gdzieś trzeba było ćwiczyć, a że w akademii na Kickiego miejsca było niewiele, zrobiliśmy sobie siłownie właśnie w szafie. Umieściliśmy tam drążek i coś, co znaleźliśmy na złomowisku, a co od biedy można było nazwać sztangą. Stworzyliśmy tam grupę studencką, która przez kilka lat biła wszystkie rekordy wytrzymałościowe.

Weterani z tamtego okresu opowiadają, że w pompkach na poręczach ustanowił Pan absolutny rekord świata, który chyba do dziś nie pozostaje pobity. Kiedy jednak usłyszałem, ile tych pompek było, pomyślałem, że to czysta fantazja. Tak, czy nie?
Nie. Zrobiłem 220 (słownie: dwieście dwadzieścia) pełnych pompek na poręczach. Ostatecznie, miałem za sobą kondycyjne przygotowanie kulturystyczno-gimnastyczne z Wilna. Po przyjeździe ?dopakowałem się? w ciągu kilku lat sztangą, mięśnie miałem suche, dynamiczne, więc robiłem te pompki niemal bez końca. Kibice myśleli że jestem "nakręcany" od środka, a to tylko efekt wytrzymałościowego treningu.

A jak było z przygotowaniami do wpisu w księgę rekordów Guinesa? Podobno zrezygnował Pan w ostatniej chwili?
Zrezygnowałem, bo okazało się, że nie dam rady Rosjaninowi. To zdarzyło się już w 1991 roku, a liczyłem sobie 56lat. W ciągu minuty robiłem wtedy 42 pełne, głębokie pompki na jednej ręce. Rekord wynosił o kilka więcej, miałem szanse go przeskoczyć bo mi dobrze szło. I nagle, w trakcie przygotowań, dowiedziałem się, że pewien Rosjanin zrobił 60 takich pompek. Nie dałbym mu rady więc zrezygnowałem.

Kiedy został Pan mistrzem Polski w kulturystyce?
W roku 1961. Oprócz punktów za sylwetkę zdobywało się jeszcze punkty za wyciskanie sztangi na ławce, przysiad i za gimnastykę. Takie były wymagania- nazywało się to "polska szkoła" w kulturystyce. Ta "polska szkoła" była obowiązkowa, bo w Komitecie Centralnym partii stale były narady, podczas których zastanawiano się, czy kulturystyka to sport burżuazyjny, czy socjalistyczny. Raz Marian Glinka, aktor i kulturysta w jednej osobie był na okładce magazynu kulturystycznego "Sport dla Wszystkich". W Komitecie Centralnym zrobił się raban. Towarzysze sekretarze publicznie pytali, czy to jest właściwy ideał dla chłopki i dla robotnicy. Redaktor naczelny Stanisław Zakrzewski często był wzywany "na dywanik". Musiał usprawiedliwiać się za to, że lansuje kulturystykę i że ta kulturystyka wcale nie była zamachem na socjalizm. Na szczęście Andrzej Jasiński, Jerzy Grodek i jak byliśmy również gimnastykami wyczynowymi, więc udawało się przekonać naczelstwo, że to naprawdę jest Polska szkoła kulturystyki.

Jakie ćwiczenia gimnastyczne wykonywał Pan na mistrzostwach Polski w gimnastyce?
Wagę w podporze na jednej ręce. Wytrzymałem w tej pozycji 15 sekund.

Mam nadzieję, że cos takiego imponowało wszystkim.
Nieprawda. Trafili się dyspozycyjni dziennikarze, którzy w poważnych gazetach pisali, że kulturyści mają nie mięśnie, ale "balony". Te "balony" podobno wyrastają im nie od ćwiczenia, ale od masażu, a siły w ogóle nie mają i jakby doszło do czego, to nawet szafy by nie przesunęli. Dziennikarzom wtórowali też ciężarowcy, oczywiście przez zazdrość, bo zanim w ogóle pojawili się kulturyści, to ciężarowcy byli na topie jako najlepiej zbudowani sportowcy.

Kto był Pańskim idolem?
Steve Reeves. Do dziś uważam, że był niepowtarzalny. Takich proporcji i takiej sylwetki nie miał nikt przed nim i nikt po nim. Nie ma co się dziwić, że został w końcu aktorem filmowym.

Polscy zawodnicy z tamtych lat bardzo szybko "przeszli na emeryturę". Zdaje się, że już nawet przed czterdziestką dali sobie spokój z treningiem siłowym, podczas gdy na przykład Amerykanie ćwiczą na okrągło. Wystarczy podać przykład chociażby takich sześćdziesięciolatków jak Beckles, Park czy Olivia. A kiedy Pan "zwinął żagle"?
Niestety, również przedwcześnie, bo już w roku 1968. Żona, dzieci, praca i tak dalej?Ale nie zerwałem ze sportem całkowicie, jedynie ze sztangą. Do dziś biegam dwadzieścia kilometrów dziennie, a w czasie ostrych treningów wykonuję tysiąc różnych skoków. Trwa to czasem 4 albo 5 godzin.

Znaczy to, że kondycja nadal Panu służy?
Raczej tak. Kiedyś, jak już jednego dnia dałem sobie w kość, to następnego musiałem odpocząć. Teraz mogę katować się dzień po dniu.

A co z ćwiczeniami siłowymi?
Od sierpnia zaczynam na nowo. Gdyby zorganizowano mistrzostwa dla sześćdziesięciolatków, to bum wystartował. Z pięćdziesięciolatkami nie mam szans, bo jeżeli oni od 25 lat ćwiczą non stop, to żadna sztuka utrzymać wysoką formę, a ja miałem jednak długą przerwę.

Czym różni się stara "polska szkoła" z lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych od nowej "amerykańskiej szkoły", która teraz wszechwładnie panuje w kulturystyce?
Wtedy panował większy luz. ćwiczyło się nie tylko po to aby nabijać na siebie mięśnie, ale również po to, aby być silnym i sprawnym. Rzucaliśmy młotem i dyskiem, skakaliśmy i biegaliśmy. Chodziło o to aby być wszechstronnym. Często było też tak, że kulturystyka stanowiła tylko dodatek do innego sportu. Na przykład Wojciech Cieplak był mistrzem Polski w podnoszeniu ciężarów, Jerzy Grodek mistrzem w judo i gimnastyce, Przemysław Kwiatkowski i Marian Rossa w lekkoatletyce, Paciejewski mistrzem Polski w dziesięcioboju.

Co jedliście, aby nabrać siły większej od przeciętnego śmiertelnika?W naszych czasach odżywialiśmy się tatarem. Nie było wtedy żadnej wiedzy o diecie jak obecnie. Ktoś głosił, że surowe mięso jest najlepsze i ten pogląd przyjął się. Niektórzy moi koledzy bili rekordy w tej dziedzinie, jedząc na przykład po półtora kilograma tatara dziennie. Plus jajka oczywiście.

Pomagało?
Trudno powiedzieć, bo nikt nie zorganizował grupy kontrolnej, która by jadła na przykład pietruszkę i koper.

Co radziłby Pan współczesnym adeptom kulturystyki?
Aby nie przesadzali z jednostronnością. Same ćwiczenia kulturystyczne rozwijają mięśnie, ale nie rozwijają organów wewnętrznych, więc te mięśnie mają tylko charakter tymczasowości. Są jakby sztucznie przyczepione, bo nie mają pokrycia od "środka". W każdym programie treningowym powinny być sprinty i skoki. Kto jednak wątpi w skuteczność takiej receptury na sukces, niech sobie włączy telewizor i popatrzy, jak wyglądają amerykańscy sprinterzy.

Dziękuję za rozmowę.
Artykuł ukazał się w "Kulturystyce i Fitness" Nr 4/1997.
Wstawiony 16 listopada 2009 r.
Rej. 681/Wywiady -27/2013.01.31;/ JWIP.PL
Aktualizacja: 2013.01.31, godz.12:46