W latach dziewięćdziesiątych wyraźnie zmienia się rola kobiety w społeczeństwach zachodnich, co widoczne jest szczególnie na przykładzie dorastającego pokolenia. Wprawdzie kobiety nadal zarabiają mniej od mężczyzn, zajmują też mniej eksponowane stanowiska, nie ma jednak wątpliwości, że niedługo padnie kolejny bastion zdominowany przez pleć męską. Nie ma tylko pewności, jakie będą tego konsekwencje.

Amerykanie obliczają, że jeśli tendencja ta utrzyma się, to na przełomie wieków w USA będzie zatrudnionych więcej kobiet niż mężczyzn. Powodem są zmiany gospodarcze, jakie zachodzą w najbardziej rozwiniętych krajach. W przemyśle bicepsy przestają być potrzebne. Bardziej od siły fizycznej zaczyna liczyć się intelekt, a pod tym względem pleć męska ustępuje płci żeńskiej. Podobnie jest w Polsce, gdzie w liceach ogólnokształcących i na wielu kierunkach na studiach zdecydowanie przeważają kobiety.

Intelekt zamiast bicepsów
Mężczyźni muszą zmienić nastawienie do życia, jeśli zamierzają rywalizować z kobietami o status społeczny. W przemyśle ciężkim zmniejsza się zatrudnienie, gdyż komputery zastępują zarówno maszyny, jak i obsługujących je ludzi. Wyraźnie wzrasta znaczenie zawodów typowo .kobiecych": w usługach, administracji czy bankowości. Kłopot polega na tym, że tego typu profesje wymagają lepszego przygotowania edukacyjnego, tymczasem w szkołach chłopcy osiągają gorsze wyniki w nauce i częściej powtarzają klasę niż ich rówieśniczki. Wcześniej kończą edukację, rzadziej podejmują naukę na studiach wyższych, w efekcie coraz więcej zawodów jest sfeminizowanych. Najlepszym przykładem są służba zdrowia i oświata.

Nic dziwnego, że tylko z tego powodu coraz częściej dochodzi do konfliktów między obu płciami. Jak twierdzi amerykański psycholog Robert S. Pasick, mężczyźni chcą imponować w każdej dziedzinie życia. Nie lubią przyznawać, że czegoś nie wiedzą lub nie potrafią. Uwielbiają za to podkreślać swą wyższość. Nieodparte pragnienie dominowania sprawia, że w USA coraz więcej kobiet czuje się niedowartościowanych w zatrudniających je firmach. Najbardziej przebojowe z nich po pewnym czasie odchodzą i zaczynają pracę na własny rachunek.

Uczeni tym właśnie tłumaczą gwałtowny wzrost w ostatnim okresie liczby firm, których założycielami są kobiety. Kiedy jednak panie stają się bardziej aktywne niż mężczyźni, często oceniane są jako mało kobiece i nieatrakcyjne seksualnie. Kobietom z pewnością trudno jest pogodzić chęć dominowania z zachowaniem kobiecości, ale trzeba też przyznać, że panowie w swych sądach nierzadko ujawniają jedynie własne kompleksy. Niemal regułą jest, że boją się kobiet ekspansywnych i wymagających.

Nie ma seksu bez miłości
Nie wiadomo, jak daleko będą postępować przeobrażenia w tym kierunku, a także jak bardzo zmienią się role obu pici w obrębie rodziny. Psycholodzy społeczni i socjologowie dopiero próbują badać to zagadnienie. Jak piszą w książce .Harpie, piranie i anioły" Krystyna Kofta i Małgorzata Domagalik, życie jest za krótkie, by faszerować grzyby. Przyznają jednak, że poświęcanie się rodzinie przynajmniej dla niektórych kobiet może być bardziej interesujące niż przesiadywanie w biurze w imię błędnie pojętego równouprawnienia. Z tego zdaje sobie sprawę coraz więcej pań, toteż dla wielu z nich emancypacja nie jest wyłącznie tratowaniem „zniewieściałych samców", lecz świadomym wyborem życiowych celów. Bez względu na to, czy jest nim kierowanie firmą, czy pieczenie ciasteczek.

Podobnie wypadły międzynarodowe badania przeprowadzone wśród nastolatków w Niemczech i USA. Jak pisze tygodnik „Focus", mimo wyzwolenia seksualnego, jakie zapoczątkowali ich rodzice, młodzi lat dziewięćdziesiątych najbardziej cenią sobie związki uczuciowe, ale nie tylko seks. Mimo że nie mają żadnych zahamowań, a dziewczęta coraz częściej wykazują nawet większą aktywność, seks bez miłości i wierności nie ma dla nich większej wartości. Pod tym względem zmieniły się nawet poglądy chłopców. Aż 71 procent szesnasto-i siedemnastolatków woli, pójść do łóżka z dziewczyną, którą faktycznie kocha". Przed 20 laty taki sam pogląd miała tylko polowa chłopców. Prawie 90 procent z nich ceni sobie wierność, podczas gdy w latach siedemdziesiątych tylko 33 procent.

Powrót do źródeł
Jak napisał w raporcie z badań niemiecki socjolog Ulf Preuss-Lausitz, dawny Adam wymiera. Jego miejsce zajmują dorastający mężczyźni, którzy bardziej świadomie zmuszeni są określać swą rolę społeczną, a także uzmysłowić sobie, jacy są naprawdę. Skończyły się czasy, w których mieli przywileje i przewagę tylko z tego powodu, że reprezentują płeć męską. Teraz o wszystko muszą rywalizować z kobietami. Muszą określić, a raczej wywalczyć, swoją rolę w związkach partnerskich, w szkole i na studiach, a potem w pracy zawodowej i w życiu rodzinnym.

Niestety, psycholodzy nie bardzo wiedzą, co doradzić młodym ludziom. Przyznają jedynie, że następuje tak duże wymieszanie ról społecznych obu pici, że zarówno chłopcy, jak i dziewczęta muszą korzystać z tej samej puli wzorców: tak męskich, jak i żeńskich. Ich sytuację dodatkowo utrudnia coraz częściej zdarzające się wychowywanie przez jedno z rodziców, najczęściej przez samotną matkę, co sprawia, że szczególnie chłopcy odczuwają brak męskiego wzorca. Według June Reinischa z Instytutu Kinseya, różnice między płciami kształtują się już w dzieciństwie, gdy chłopcy zaczynają odczuwać, że są odmienni od matki. Męskość zostaje określona przez oderwanie, a kobiecość przez więź.

Wyemancypowane kobiety coraz częściej narzekają na cherlawość mężczyzn, którzy mają wykazywać się swą męskością na marginesie ich życia. Podobno w USA zaczęli oni narzekać na typowo kobiece dolegliwości, jak migreny i nerwice. Jednocześnie badania społeczne sygnalizują, że coraz więcej kobiet jest samotnych i nieszczęśliwych. Jedne mają rozterki, że cale życie poświęciły rodzinie i nie zrealizowały swych ambicji, inne zrobiły karierę zawodową, ale szczęścia im to nie dało, bo nie spełniły się jako kobiety. Kiedy zaczynają się starzeć, nie ma przy nich towarzysza życia, na którym mogłyby się oprzeć i dzielić z nim swe troski.

Znamienne są wyniki sondaży uzyskiwane w krajach zachodnich. Coraz więcej uwagi poświęca się tam porozumieniu i dialogowi między obu płciami. Mniej pisze się o seksie jako takim, wię-cej za to o „więziach międzyludzkich". Na pytanie, co gwarantuje trwały związek, większość osób odpowiada, ze wzajemne zrozumienie. Seks znalazł się dopiero na czwartym miejscu. Wydaje się, że nastał okres przejściowy, w któ¬rym obie płcie na nowo kształtują swą tożsamość.
Autor: Zbigniew Wojtasiński, 1997 r. ( z gazety „ Rzeczpospolita”.)
Rej. 614/Różne -82. /2012.09.21/ JWIP.PL
Aktualizacja 2012.09.21. Godz. 18:38 JWIP.PL