Szpinak „król warzyw” powinien być spożywany nie tylko przez kulturystów, ponieważ ma właściwości zdrowotne, leczy. Jest on pokarmem androgenicznym, sprzyja utrzymaniu lub przywróceniu prawidłowego poziomu androgenów i równowagi pomiędzy androgenami a estrogenami w organizmie mężczyzny.
Składniki zawarte w szpinaku dostarczają gotowych lub prawie gotowych hormonów, wzmacniają gruczoły wydzielania wewnętrznego itp.
Niskie stężenie androgenów we krwi mężczyzny nie pozostaje bez wpływu na czynność jego nerek. Zaburzona równowaga między estrogenami a androgenami przyczynia się do nadciśnienia tętniczego, osteoporozy itp.

Stwierdzono naukowo, że składniki zawarte w liściach szpinaku przyspieszają proces przekształcania białek w tkankę mięśniową.
Jak podaje ’’Journal of Agricultural and Food Chemistry’’ naukowcy z Rutgers University w USA stwierdzili, że za zwiększenie masy mięśniowej odpowiadają wyekstrahowane ze szpinaku związki- fitoekdysteroidy. Podczas badań, gdy tkankę mięśniową potraktowano tym związkiem, nastąpił wzrost masy mięśni o 20%, tym samym potwierdzając, że fitoekdysteroidy zwiększają syntezę białek. Aby szpinak przyniósł rzeczywisty przyrost mięśni trzeba go spożyć dziennie ponad 1kg. Zrozumiałym jest, że człowiek przy zdrowych zmysłach nie podda się takiej kuracji.

Naukowcy ze Szwecji natomiast stwierdzili, że azotany zawarte w dużej ilości w szpinaku nie są szkodliwe, wzmacniają one organizm, poprawiają funkcjonowanie mitochondriów komórkowych, dostarczają komórkom więcej energii, a zatem pomagają mięśniom bardziej efektywnie pracować, gdyż organizm zużywa podczas wysiłku mniej tlenu. Spożywanie szpinaku zalecane jest przed wzmożonym wysiłkiem fizycznym.

Szpinak już przed 2000 lat uprawiany był w Persji Do Europy przywieźli go Arabowie, którzy spopularyzowali uprawę tej rośliny w IX wieku w Hiszpanii, stąd rozpowszechniła się w całej Europie. Obecnie głównymi producentami szpinaku w Europie są; Francja, Włochy, Niemcy. Należy do rodziny komosowatych, podobnie jak burak. Jest wiele odmian szpinaku, o liściach gładkich, lub mniej, czy pomarszczonych.
Obecnie szpinak jest warzywem popularnym na wszystkich kontynentach
W Polsce produkuje się go na dużą skale zarówno do konsumpcji w stanie świeżym, jak i do mrożenia.

Walory odżywcze szpinaku
Szpinak jest niskokaloryczny, zawiera duże ilości mikroelementów takich, jak; potas, wapń, sód, fosfor magnez, cynk, żelazo, siarkę oraz szczególnie dużo prowitaminy A- beta - karotenu oraz związków pokrewnych, zeaksantyny, luteiny- to jest karotenoidów, chroniących wzrok ,znanych przeciwutleniaczy, naturalnych barwników roślinnych. Stanowi przy tym jedno z najbogatszych źródeł luteiny, np. w szklance mrożonego szpinaku jest jej, bowiem 30 miligramów, uważanej za skuteczny czynnik odmładzający .Zielone liście szpinaku zawierają związek – cholinę, witaminę B6, która zapobiega odtłuszczaniu wątroby i reguluje odkładanie tłuszczu w organizmie. Pomaga w kontroli masy ciała i stężenia cholesterolu itp. Jest najlepszym źródłem witaminy B9- kwasu foliowego ( 100g szpinaku zawiera około 1mg kwasu foliowego, jest to dość duża ilość). Maa również znaczne ilości witaminy K, która odgrywa ważną rolę w gospodarce wapniowej organizmu- niedobory tej witaminy to zwiększone ryzyko złamań i pęknięć.
Ponadto witaminy, jak; C, E a także inne z grupy B.
(.Beta – karoten, kwas foliowy, witaminy Ci E zawarte są przede wszystkim w surowym szpinaku).

Zawartość składników pokarmowych w 100 g szpinaku
kaloryczność-16 kcal energii, - 2,6 g białka, - 3,0 g węglowodanów, - 2, 6 g błonnika, witaminy; - 4243 mcg beta-karotenu, - 67,8 mg witaminy C, - 0,106 mg witaminy B1,0, - 192 mg witaminy B2,składniki mineralne; - 235 mg potasu, - 93mg wapnia, - 29 mg fosforu, - 53 mg magnezu, - 2,8 mg żelaza.
Szpinak jest zasadotwórczy, bogaty w chlorofil, który działa hamująco na nowotwory, blokuje prowadzące do przemian nowotworowych mutacje komórek.
Jest doskonałym źródłem błonnika. Surowe liście, podobnie jak wszystkie warzywa liściaste, zawierają bardzo dużo wody, trochę białka, węglowodanów, niewiele tłuszczu i substancji balastowych. Białko szpinaku jest cenne, gdyż zawiera osiem aminokwasów egzogennych, niezbędnych do życia oraz ważne dla dzieci aminokwasy częściowo egzogenne.

Szpinak jest jednym z najzdrowszych warzyw. Zawiera więcej żelaza niż inne warzywa, ale nie aż tak dużo, jak myślano wcześniej.
Wadą szpinaku jest zawartość kwasu szczawiowego, który wiąże znaczne ilości wartościowego wapnia i żelaza zawartego w szpinaku. Minerały związane z kwasem szczawiowym nie mogą być przyswojone przez organizm i zostają wydalone, dlatego razem ze szpinakiem należy koniecznie dostarczyć organizmowi pokarmów, które są dobrym źródłem wapnia, jak; jogurt, sery oraz żelaza- jak mięso czy ryby.
Mimo, że szpinak zawiera dość dużo żelaza, to jednak jest to żelazo niehemowe, czyli gorzej przyswajalne. Aby organizm mógł je lepiej wchłonąć, łączy się to warzywo z produktami bogatymi w witaminę C, z sokiem z pomarańczy itp.

Znaczenie dla zdrowia
Szpinak ma istotny wkład w gospodarkę mineralną organizmu, aktywuje odbudowę kości oraz reguluje gospodarkę elektrolitową.
Kwas foliowy- witamina B9 po raz pierwszy znaleziony w szpinaku, jest potrzebny do wytwarzania czerwonych ciałek krwi, wspomaga kontrolę homocysteiny, aminokwasu, który niszczy naczynia krwionośne i podwaja ryzyko zapadnięcia na chorobę Alzheimera. Jest pożyteczny w budowie układu nerwowego.
Bardzo ważne dla jelit są substancje balastowe zawarte w szpinaku, które dzięki dużej zdolności wiązania wody pobudzają perystaltykę jelit, przyczyniają się również do zdrowej flory bakteryjnej jelit itp. Szpinak jest bardzo potrzebny dla całego procesu trawiennego.
Dobrze przygotowany świeży sok ze szpinaku, gdy pijemy go codziennie po 0,5l, pomaga pozbyć się zaparć w ciągu kilku dni lub tygodni.
Świeży ( surowy sok) jest bardzo skuteczny do oczyszczaniu organizmu i pomaga zregenerować cały układ trawienny. Sok ze świeżego szpinaku z sokami innych roślin, jak np. z burakiem, marchwią, selerem itp. pomaga w leczeniu wielu ciężkich chorób.
. Zaletą również szpinaku jest jego oddziaływanie na zęby i dziąsła, zapobiega ropotokowi, zapaleniu przyzębia
Szpinak jest bogaty w chlorofil, zawiera spinacynę, działa silnie krwiotwórczo

Walory lecznicze szpinaku
-aktywizuje układ odpornościowy.
-korzystnie wpływa na kości, dzięki zawartości wapnia
-zmniejsza ryzyko udaru mózgu. Zawartość potasu, magnezu i wapnia, które odgrywają dużą rolę w regulowaniu ciśnienia tętniczego krwi, zapobiegają jego niebezpiecznemu wzrostowi, który jest najczęściej przyczyną udaru mózgu.
-działa przeciwnowotworowo ( wątroba, prostata, szyjka macicy, pęcherz, piersi itp.) .Dzięki zawartości dużej ilości beta – karotenu , skutecznie chroni komórki przed wolnymi rodnikami, zapobiega rozwojowi nowotworów.
-zmniejsza ryzyko zachorowania na zaćmę
-obniża ryzyko zwyrodnienia plamki żółtej w starszym wieku
-poprawia funkcjonowanie mózgu
-wzmacnia serce i naczynia krwionośne
- skuteczny w zwalczaniu anemii
-aktywuje wydzielanie soku trzustkowego
-oczyszcza przewód trawienny
-niezbędny dla kobiet w ciąży, dostarcza kwasu foliowego, który jest konieczny dla wzrostu i rozwój niemowląt itp.
Spożywanie jednej filiżanki surowego szpinaku lub pół filiżanki gotowanego szpinaku dziennie może o połowę zmniejszyć ryzyko raka płuc, nawet u osób, które kiedyś dużo paliły.
Liście szpinaku gotowane w oleju słonecznikowym, czy sojowym są dobrymi okładami na oparzenia, opryszczki, łupież itp.
Osoby cierpiący na dnę moczanową powinni unikać szpinaku, ponieważ zawarte w nich puryny mogą podwyższać poziom kwasu moczowego we krwi. Podobnie osoby skłonne do kamicy nerkowej powinny jeść szpinak w ilościach umiarkowanych, ponieważ zawarty w nich kwas szczawiowy przyczyni się do powstawania kryształów szczawianu wapnia, a więc kamieni nerkowych.

Wybór i przechowywanie
Szpinak powinien być świeży. W czasie transportu i przechowywania w ciepłym miejscu większość substancji odżywczych ginie. Jeśli jest przywiędły, nie należy go kupować. Łodygi nie powinny być zżółknięte, liście powinny mieć jaskrawozielony kolor.
Nieumyty szpinak powinien być przechowywany w lodówce, luźno zapakowany w woreczku foliowym. W ten sposób nie traci wartości odżywczych i zachowa świeżość około 4dni. Ugotowany szpinak powinien być zużyty w ciągu doby
Godnym polecenia jest szpinak mrożony, zachowuje większość składników odżywczych. Dzięki odpowiedniej technologii zamrażania udaje się zachować 80% witaminy C zawartej w świeżym szpinaku.

Przygotowanie i podanie
Szpinak należy dokładnie umyć, ponieważ liście i łodygi gromadzą brud i piasek, usunąć nadmiernie zgrubiałe liście.
Szpinak jest zalecany zarówno na surowo w sałatkach, jak i na gorąco, podawany, jako dodatek do dania głównego. Liście szpinaku zaleca się spożywać młode, raczej surowe lub lekko obgotowane.
Przetarty szpinak to doskonała podstawa sosów, a w połączeniu z innymi składnikami świetne nadzienie do dużych muszli makaronowych lub klopsa.
W USA jest zwyczaj wkładania umytych liści do nagrzanego na ogniu pustego rondla. Ogrzewa się pod przykryciem po 1-2 minut, wtedy wyjmuje się je na talerz i przyprawia surowym masłem oraz ewentualnie zmiażdżonym ząbkiem czosnku. Tak przyrządzony szpinak pozostaje jak świeży.
Doskonale smakuje surowy szpinak z sosem winegret i tartym parmezanem. Można też podawać z innym żółtym serem o zdecydowanym smaku.
Najlepszym sposobem przygotowania szpinaku jest ugotowanie go na parze. Sam proces powinien być krótki. Wystawianie na działanie wody, światła i temperatury może zniszczyć witaminę Ci B.
Ugotowany na parze szpinak można utrzeć na puree, wymieszać ze świeżo wyciśniętym czosnkiem i jogurtem naturalnym, posypać posiekana cebulą dymką i podawać latem na zimno, jako chłodnik.
Gotowanie szpinaku w dużej ilości wody jest marnotrawstwem zawartych w nim witamin i składników mineralnych, które rozpuszczają się w wodzie. Najlepiej jest krótko go dusić pod przykryciem we własnym soku( szpinak wydziela go obficie- do tego dochodzi woda pozostała po liściach po umyciu), wywaru nie należy wylewać, szpinak zagęścić odrobiną zasmażki. Do przyprawienia szpinaku doskonale nadaje się gałka muszkatołowa i biały pieprz, Jeśli wydaje się zbyt cierpki można dodać trochę śmietany.
W Polsce tradycyjnie spożywa się szpinak rozdrobniony z zasmażką, często z dodatkiem czosnku.

Szpinak,, zalecany był już w Średniowieczu na różne dolegliwości a w XVI wieku cała Europa spożywała to warzywo ,twierdząc ,że jest skuteczne w zwalczaniu wielu dolegliwości .
Jest łatwo przyswajalny .Szpinak mogą spożywać osoby zdrowe, dzieci, młodzież, jak i osoby starsze, prowadzące siedzący tryb życia oraz sportowcy, dla których powinien stanowić ważną pozycję w ich codziennej diecie.
Autor, Maria Szustakowska - Chojnacka, marzec 2014

Źródło; B .Jakimowicz-Klein ”Jedzenie, które leczy’’, D. Groto ”101 produktów dla zdrowia i urody’’, S .Splitt ”Czy wiesz, co jesz?,” J .Car per ’’Apteka żywności’’, J .Car per ”Żywność twój cudowny lek”, ”Potęga warzyw” Reader’s Digest, I. Gumowska ’’Czy wiesz, co jesz’’, „Nie musisz chorować” Reader’s Digest, J. Górnicka ’’Apteka natury’’, M. Tombak ”Jak żyć długo i zdrowo’’, strona internetowa; www.kopalnia wiedzy.pl/szpinak-masa-miesniowa.
Rej.773/WSPOMAGANIE -19/2014.03.23/JWIP.PL
Aktualizacja 2014.04.12, godz. 21:30